 |
| ΦΩΤΟ SOTIRIS G. SIOMIS |
Ευρωπαϊκή Ημέρα Natura 2000: Από γιορτή, υπενθύμιση αποτυχίας για την Ελλάδα - Αναφορά σε Νάξο
Στις 21 Μαΐου, η Ευρώπη γιορτάζει την Ευρωπαϊκή Ημέρα του Δικτύου Natura 2000. Πρόκειται για το μεγαλύτερο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών στον κόσμο, μια πρωτοβουλία που ξεκίνησε πριν από 32 χρόνια με μια πρωτοποριακή νομοθετική κίνηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Είναι μια ημέρα αφιερωμένη στη φύση, στη διατήρηση της βιοποικιλότητας και στην προστασία των φυσικών οικοσυστημάτων. Για την Ελλάδα, ωστόσο, αυτή η ημέρα αποτελεί μια πικρή υπενθύμιση.
Ενώ άλλες ευρωπαϊκές χώρες γιορτάζουν με υπερηφάνεια τα επιτεύγματά τους στη διατήρηση του φυσικού τους πλούτου, η χώρα μας βρίσκεται αντιμέτωπη με μια θλιβερή πραγματικότητα: οι περιοχές Natura παραμένουν ουσιαστικά απροστάτευτες.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Παρά τις δεσμεύσεις και τις υποσχέσεις των πολιτικών ηγεσιών, οι Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες (ΕΠΜ) που χρηματοδοτήθηκαν με ευρωπαϊκούς πόρους παραμένουν σε εκκρεμότητα εδώ και έξι χρόνια. Τα προεδρικά διατάγματα που θα έπρεπε να εξασφαλίζουν τη θεσμική προστασία αυτών των περιοχών αγνοούνται.
Η ανακολουθία είναι κραυγαλέα. Το 2019, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρέπεμψε την Ελλάδα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και το 2020 εκδόθηκε καταδικαστική απόφαση. Ωστόσο, ακόμα και αυτή η απόφαση δεν στάθηκε ικανή να κινητοποιήσει την πολιτεία. Οι υποσχέσεις του πρωθυπουργού στο παγκόσμιο συνέδριο της IUCN το 2021, ότι τα απαραίτητα προεδρικά διατάγματα θα εκδοθούν έως το τέλος του 2022, έμειναν ανεκπλήρωτες. Το κράτος συνεχίζει να τιμά με λόγια ένα δίκτυο προστασίας που αγνοεί στην πράξη.
Το παράδειγμα της παραλίας Πλάκα στη Νάξο
Η παραλία Πλάκα στη Νάξο, ενταγμένη στο δίκτυο Natura 2000, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της ασυδοσίας που απειλεί το φυσικό μας περιβάλλον ακόμα και εντός «προστατευμένων» περιοχών.
Όπως κατέγραψε πρόσφατα το Κίνημα «Σώστε τις Παραλίες της Νάξου», η περιοχή υφίσταται συστηματική και εκτεταμένη υποβάθμιση: αυθαίρετες κατασκευές πάνω στις αμμοθίνες, διάνοιξη και διαπλάτυνση παράνομων δρόμων, χρήση βαρέων μηχανημάτων χωρίς άδειες, ρύπανση και μπαζώματα. Ακόμα και πεδίο προσγείωσης ελικοπτέρου εμφανίστηκε εντός προστατευόμενης ζώνης.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Το παράδειγμα της Λίμνης Τριχωνίδα
Το γεγονός ότι οι περιοχές Natura δεν προστατεύονται, καταδεικνύει και η περίπτωση της Λίμνης Τριχωνίδα, αφού έργα αντλησιοταμίευσης απειλούν τη φυσικότητα και την ακεραιότητα του περιβάλλοντος της Λίμνης.
Η Λίμνη Τριχωνίδα, η μεγαλύτερη φυσική λίμνη της χώρας και περιοχή Natura, ως καταφύγιο για σπάνια είδη χλωρίδας και πανίδας, γίνεται «θύμα» σοβαρών παραβιάσεων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μετά από καταγγελίες τοπικών φορέων, έκρινε το έργο αντλησιοταμίευσης παράνομο λόγω τριών σημαντικών ευρωπαϊκών οδηγιών στον σχεδιασμό. Οι οδηγίες αυτές αφορούν: την προστασία των οικοτόπων (92/43/ΕΚ), την εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων έργων (2011/92/ΕΕ) και τα ύδατα (2000/60/ΕΚ).
Το παράδειγμα της παραλίας Καλόγρια στην Αχαΐα
Η παραλία Καλόγριας στην Αχαΐα, καρδιά του Εθνικού Πάρκου Υγροτόπων Κοτυχίου – Στροφυλιάς και πολύτιμο τμήμα του δικτύου Natura 2000, απειλείται ευθέως από μια κρατικά εγκεκριμένη «τουριστική αξιοποίηση». Η πρόσφατη απόφαση παραχώρησης 35 στρεμμάτων σε ιδιώτες προκάλεσε την έντονη αντίδραση του Συλλόγου Γεωπόνων Αχαΐας, Κεφαλληνίας και Ζακύνθου, που καταγγέλλει την πράξη ως περιβαλλοντική υποβάθμιση με οδυνηρές συνέπειες για τη βιοποικιλότητα, το έδαφος και τον υδροφόρο ορίζοντα της περιοχής.
Η Καλόγρια δεν είναι μια απλή παραλία – είναι ένα ζωντανό οικοσύστημα με υγροτόπους, αμμοθίνες και παράκτιο δάσος κουκουναριάς, καταφύγιο για σπάνια και προστατευόμενα μεταναστευτικά πουλιά.
Η τουριστική πίεση και η εμπορευματοποίηση του χώρου έρχονται σε πλήρη αντίθεση με κάθε έννοια βιώσιμης ανάπτυξης και παραβιάζουν το συνταγματικό δικαίωμα στην προστασία του περιβάλλοντος (Άρθρο 24).
Καμπανάκι αφύπνισης
Οι συνέπειες της αδιαφορίας είναι εμφανείς. Οι προστατευόμενες περιοχές παραμένουν εκτεθειμένες στις πιέσεις για υποβάθμιση και καταπάτηση. Η ισορροπημένη συνύπαρξη προστασίας και ανάπτυξης είναι απλώς ένα σύνθημα, ενώ στην πράξη επικρατεί χάος. Δεν πρόκειται για έλλειψη γνώσης ή πόρων. Πρόκειται για πολιτική απραξία.
Η ελληνική φύση δεν χρειάζεται επετειακές δηλώσεις. Χρειάζεται πολιτική βούληση, σοβαρό σχεδιασμό και θεσμική συνέπεια. Αν η πολιτεία δεν κινηθεί άμεσα για την ολοκλήρωση των ΕΠΜ και την έκδοση των αναγκαίων προεδρικών διαταγμάτων, η χώρα δεν κινδυνεύει μόνο με ευρωπαϊκά πρόστιμα. Κινδυνεύει με την απώλεια του ίδιου του φυσικού της κεφαλαίου.
Η Ευρωπαϊκή Ημέρα Natura 2000 δεν είναι, λοιπόν, γιορτή για την Ελλάδα. Είναι ένα καμπανάκι αφύπνισης. Και αν δεν το ακούσουμε τώρα, πολύ σύντομα δεν θα έχουμε τίποτα να προστατεύσουμε – μόνο να απολογηθούμε.
***
 |
| © Ευφροσύνη Χαλικιοπούλου / Click στη φύση / LIFE-IP 4 NATURA |
Οι περιοχές Natura που γιορτάζουμε, αλλά δεν προστατεύουμε - Αναφορά στη Γυάρο
Σήμερα το νησί φιλοξενεί σημαντικό πληθυσμό μεσογειακής φώκιας, μια αξιόλογη αποικία του μύχου, ενώ η ιχθυοπανίδα παρουσιάζει εντυπωσιακή ανάκαμψη χάρη στο καθεστώς προστασίας. Ομως, έπειτα από 12 χρόνια προσπάθειας περιβαλλοντικών οργανώσεων, ερευνητών και κρατικών φορέων, η Γυάρος παραμένει χωρίς το προεδρικό διάταγμα που θα εξασφάλιζε τη μακροχρόνια προστασία της – όπως ορίζει η ελληνική νομοθεσία. Το δε προσωρινό καθεστώς προστασίας μέσω υπουργικής απόφασης λήγει σε δύο μήνες, χωρίς δυνατότητα ανανέωσης. Η Γυάρος, όπως και η πλειονότητα των περιοχών Natura στη χώρα, κινδυνεύει – όχι τόσο από εξωγενείς απειλές, αλλά από κρατική αδράνεια και πολιτική αδιαφορία.
Η Ελλάδα είναι από τις πλουσιότερες ευρωπαϊκές χώρες σε βιοποικιλότητα. Με πάνω από 6.000 είδη φυτών, εκατοντάδες ενδημικά και σημαντικούς πληθυσμούς σπάνιων ειδών, ο φυσικός μας πλούτος είναι αναντικατάστατος και μέρος μιας κοινής ευρωπαϊκής κληρονομιάς. Αυτό συνεπάγεται ηθική αλλά και θεσμική ευθύνη για τη διατήρησή του. Το δίκτυο Natura 2000 είναι το κύριο εργαλείο προστασίας: 446 περιοχές, επιλεγμένες με επιστημονικά κριτήρια, καλύπτουν το 28% της χερσαίας και το 20% της θαλάσσιας έκτασης της χώρας.
Η Ευρωπαϊκή Ημέρα Natura 2000, που γιορτάζεται στις 21 Μαΐου, θα έπρεπε να είναι ημέρα εθνικής υπερηφάνειας. Δυστυχώς, είναι και υπενθύμιση μιας διαρκούς αποτυχίας του κράτους να κάνει σωστά τη δουλειά του. Τρεις δεκαετίες μετά την ένταξη των πρώτων περιοχών, η Ελλάδα δεν έχει θεσμοθετήσει τα αναγκαία μέτρα προστασίας. Οι Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες (ΕΠΜ) που ανατέθηκαν εδώ και έξι χρόνια και πληρώθηκαν με ευρωπαϊκούς πόρους παραμένουν σε εκκρεμότητα και τα προεδρικά διατάγματα αγνοούνται. Αποτέλεσμα; Το 2019 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρέπεμψε τη χώρα στο Δικαστήριο της Ε.Ε. – και το 2020 εκδόθηκε καταδικαστική απόφαση. Με απλά λόγια: η πολιτεία τιμά με λόγια ένα δίκτυο προστασίας που συστηματικά αγνοεί στην πράξη.
Η ανακολουθία αυτή αφορά και την πολιτική ηγεσία. Στο παγκόσμιο συνέδριο της IUCN στη Μασσαλία το 2021, ο πρωθυπουργός δεσμεύτηκε ότι όλα τα Π.Δ. θα εκδοθούν έως το τέλος του 2022. Εχουν περάσει τρία χρόνια και δεν έχει υπογραφεί ούτε ένα. Η εξαγγελία έμεινε κενό γράμμα. Aυτό έχει συνέπειες. Με ελάχιστες εξαιρέσεις, οι προστατευόμενες περιοχές λειτουργούν χωρίς θεσμικά εργαλεία. Οι πιέσεις για υποβάθμιση εντείνονται. Αντί για ισορροπημένη συνύπαρξη προστασίας και ανάπτυξης, επικρατεί χάος και καταπάτηση. Οχι λόγω έλλειψης γνώσης ή πόρων, αλλά λόγω πολιτικής απραξίας και ατολμίας.
Η ελληνική φύση δεν χρειάζεται επετειακές δηλώσεις. Χρειάζεται πολιτική βούληση, σοβαρό σχεδιασμό και θεσμική συνέπεια. Αν η πολιτεία δεν κινηθεί άμεσα με την ολοκλήρωση των ΕΠΜ και την έκδοση των αναγκαίων Π.Δ., η χώρα δεν κινδυνεύει μόνο με ευρωπαϊκά πρόστιμα, αλλά με την απώλεια του ίδιου του φυσικού κεφαλαίου της. Η Ευρωπαϊκή Ημέρα Natura 2000 δεν είναι γιορτή. Είναι καμπανάκι αφύπνισης. Γιατί αν δεν προστατεύσουμε τώρα όσα αναγνωρίζει η επιστήμη και απαιτεί το δίκαιο, τότε πολύ σύντομα δεν θα έχουμε τίποτα πια να γιορτάσουμε. Μόνο να απολογηθούμε.
Δημήτρης Καραβέλλας, γενικός διευθυντής WWF Ελλάς.
ΠΗΓΗ: WWF Ελλάς
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου