Το Συμβούλιο της Επικρατείας ακυρώνει τον χαρακτηρισμό της Τουρκίας ως «ασφαλούς τρίτης χώρας» για αιτούντες άσυλο
Με απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) ακυρώθηκε η Κοινή Υπουργική Απόφαση με την οποία χαρακτηριζόταν η Τουρκία ως ασφαλής τρίτη χώρα για τους αιτούντες διεθνή προστασία με χώρα καταγωγής τη Συρία, το Αφγανιστάν τη Σομαλία, το Πακιστάν και το Μπαγκλαντές.
Με την ως άνω απόφαση τερματίζεται μια δικαστική διαδικασία που ξεκίνησε με την προσβολή της όμοιας κατά περιεχόμενο από 42799/3.6.2021 αρχικής απόφασης του Υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου και του Αναπληρωτή Υπουργού Εξωτερικών, που, όπως είχαμε επισημάνει, άφηνε έκθετους, χωρίς χαρτιά και χωρίς καμία προστασία ανθρώπους, οι οποίοι φεύγουν από την πατρίδα τους για να αναζητήσουν προστασία σε μια ασφαλή χώρα, παρότι όλες οι επίσημες εκθέσεις και αναφορές καταγράφουν τις, συστηματικές και επί πολλά έτη, κατάφωρες παραβιάσεις των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του κράτους δικαίου στην Τουρκία.
Ειδικότερα, κρίθηκε από το ΣτΕ ότι «από τα στοιχεία του φακέλου που συνοδεύουν την 538595/12.12.2023 κοινή απόφαση των Υπουργών Εξωτερικών και Μετανάστευσης και Ασύλου «Καθορισμός τρίτων χωρών που χαρακτηρίζονται ως ασφαλείς και κατάρτιση εθνικού καταλόγου κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 91 του ν. 4939/2022 […]» (Β´ 7063) και, ιδίως, από την εισήγηση του Διοικητή της Υπηρεσίας Ασύλου δεν προκύπτει ότι για τον χαρακτηρισμό της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας για τις προαναφερθείσες κατηγορίες αλλοδαπών εκτιμήθηκαν δεόντως τα κριτήρια που τάσσονται στο άρθρο 91 του ν. 4939/2022 (άρθρο 38 της οδηγίας 2013/32/ΕΕ). Τούτο διότι η εισήγηση με το συνημμένο Παράρτημα περιορίζεται στην παράθεση των κειμένων των διεθνών πηγών που ελήφθησαν υπόψη, χωρίς να αξιολογούνται ειδικώς οι πληροφορίες που περιέχονται στις πηγές σε σχέση με τα τασσόμενα στον νόμο κριτήρια, ώστε να τεκμηριώνεται η συνδρομή των νομίμων προϋποθέσεων για τον χαρακτηρισμό».
Ήδη, δε, από το 2021, είχαμε επισημάνει ότι, η εισήγηση της Υπηρεσίας Ασύλου-που κρίθηκε με την απόφαση της Ολομελείας του ΣτΕ ανεπαρκής- επικαλείται πληροφορίες, που όχι μόνο δεν στηρίζουν την κρίση των δύο Υπουργών περί της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας, αλλά οδηγούν στο ακριβώς αντίθετο συμπέρασμα.
Συνεπώς, και σύμφωνα με τον λόγο ακύρωσης στον οποίο αναφέρεται η απόφαση του ΣτΕ, δεν τίθεται θέμα πληρέστερης τεκμηρίωσης ή διοικητικών πλημμελειών ως προς τον χαρακτηρισμό της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας, αλλά ζήτημα μη επαρκούς προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου, όπως καταδεικνύεται από τις επίσημες πηγές που παρατίθενται και οι πρόσφατες εξελίξεις στην Τουρκία το επιβεβαιώνουν.
Ακόμη, με συναφείς αποφάσεις της ίδιας Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας επί ατομικών υποθέσεων που είχαν αχθεί ενώπιόν του, κρίθηκε ότι, σε κάθε περίπτωση, οι αρμόδιες υπηρεσίες, «εφ’ όσον προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου ότι η Τουρκία έχει αναστείλει γενικώς την επανεισδοχή των αιτούντων διεθνή προστασία στο έδαφός της από τον Μάρτιο το υ 2020 …. δεν δύνανται να απορρίπτουν αιτήσεις διεθνούς προστασίας ως απαράδεκτες, με την αιτιολογία ότι η Τουρκία είναι ασφαλής τρίτη χώρα.»
Η ανωτέρω κρίση επαναλαμβάνει την κρίση της απόφασης του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενώσεως της 4.10.2024 στην υπόθεση C-134/23, κατόπιν προδικαστικού ερωτήματος που είχε υποβληθεί με την υπ΄αριθμ. 177/2023 προηγούμενη απόφαση της Ολομελείας του Συμβουλίου της Επικρατείας επί της ίδιας ως άνω υπόθεσης. Με βάση την άνω απόφαση, σύμφωνα και τα ερωτήματα που έθεσε η προδικαστική απόφαση του ΣτΕ, κρίθηκε ότι μία χώρα μπορεί μεν να χαρακτηρίζεται σε κατάλογο κατά τρόπο γενικό ως «ασφαλής τρίτη χώρα» ακόμη και αν, παρά τη νομική της υποχρέωση, η εν λόγω τρίτη χώρα έχει αναστείλει, γενικώς και χωρίς να προβλέπεται προοπτική αντίθετης εξέλιξης, την εισδοχή ή την επανεισδοχή των εν λόγω αιτούντων στο έδαφός της. Ταυτόχρονα όμως έκρινε ότι τα κράτη μέλη δεν μπορούν να εκδώσουν απόφαση που απορρίπτει συγκεκριμένο αίτημα ασύλου ως απαράδεκτο, με βάση την έννοια της «ασφαλούς τρίτης χώρας», όταν έχουν διαπιστώσει ότι δεν θα επιτραπεί στον αιτούντα άσυλο να μεταβεί στο έδαφος χώρας που έχει χαρακτηρισθεί ως ασφαλής.
Με βάση την ως άνω οριστική πλέον κρίση του Συμβουλίου της Επικρατείας, που ακολουθεί την προηγούμενη απόφαση του ΔΕΕ, ανατρέπεται έτσι μια, πολυετής, αυθαίρετη και καταχρηστική πρακτική των ελληνικών αρχών να απορρίπτουν, συλλήβδην, αιτήσεις ασύλου ως απαράδεκτες κατ’ εφαρμογή της ασφαλούς τρίτης χώρας, βάζοντας τέλος στην έκπτωση από τα δικαιώματα χιλιάδων αιτούντων και αιτουσών άσυλο, απαγορεύοντας, πλέον, την απόρριψή τους όταν δεν υπάρχει δυνατότητα επανεισδοχής τους στην Τουρκία και υπαγορεύοντας την εξατομικευμένη εξέτασή τους σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου.
Επισημαίνεται ότι η ως άνω άρνηση επανεισδοχής έχει πλέον επιβεβαιωθεί με τον πλέον επίσημο τρόπο από τις ετήσιες εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Τουρκία με πλέον πρόσφατη αυτή από 30.10.2024.
Οι ως άνω αποφάσεις του ΣτΕ αποτελούν την αυτονόητη απάντηση της Δικαιοσύνης έναντι της πολυετούς και συστηματικής παραβίασης δικαιωμάτων προσφύγων κι ένα σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της προστασίας των προσφύγων στη χώρα μας, όσο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μειώνοντας τον κίνδυνο παράνομων επιστροφών, κοινωνικού αποκλεισμού, οικονομικής εξουθένωσης, αστεγίας, ακόμη και παρατεταμένης κράτησης που προκαλούσε η εφαρμογή της έννοιας της ασφαλούς τρίτης χώρας.
Τέλος, επειδή η μετάθεση της ευθύνης σε άλλες, μη ασφαλείς χώρες για τους πρόσφυγες είναι μια παράμετρος των πολιτικών αποτροπής της ΕΕ, το ΣτΕ, υπενθυμίζει με την απόφασή του -όπως και το Ανώτατο Δικαστήριο του Ηνωμένου Βασιλείου που ακύρωσε συναφή απόφαση για «μεταφορά» αιτούντων άσυλο στη Ρουάντα[1]-ότι οι πολιτικές δεν μπορεί να εφαρμόζονται εκτός των αρχών του νόμου και του κράτους δικαίου.
Οι οργανώσεις που είχαμε καταθέσει τις αιτήσεις ακύρωσης στο ΣτΕ:
Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA)
Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ)
_________________________________________________________________________
R (on the application of AAA and others) (Respondents/Cross Appellants) v Secretary of State for the Home Department (Appellant/Cross Respondent)[1] διαθέσιμο στο: https://www.supremecourt.uk/cases/uksc-2023-0093
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου