«Ελπίζουμε ότι κάποια στιγμή θα τα επιλύσουμε» τα ζητήματα των «πολεμικών αποζημιώσεων» και του «κατοχικού δανείου», είπε ο Κ. Μητσοτάκης στο Γερμανό πρόεδρο, ο οποίος κατά την επίσκεψή του στην Ελλάδα του πέταξε ορθά κοφτά, κατά την πάγια προκλητική θέση του Βερολίνου, ότι το «θέμα θεωρείται λήξαν». Η δήλωση του Ελληνα πρωθυπουργού ότι πάει με … βάρκα την ελπίδα και ότι «κάποια στιγμή» θα θέσει το πρόβλημα, είναι εξοργιστική, και δείχνει την πλήρη αδιαφορία του να διεκδικήσει τα οφειλόμενα από τη Γερμανία.
«Όπως γνωρίζετε», είπε απευθυνόμενος ο Κυριάκος Μητσοτάκης, στον Φράνκ Βάλτερ Σταϊνμάιερ, «για την Ελλάδα το ζήτημα των επανορθώσεων και ειδικά το αναγκαστικό κατοχικό δάνειο, αυτά τα ζητήματα είναι ακόμα πολύ «ζωντανά» και ελπίζουμε ότι κάποια στιγμή θα τα επιλύσουμε». Αν αυτή είναι η «διεκδικητική» διάθεση του πρωθυπουργού για ένα εθνικό θέμα μείζονος σημασίας, ότι δηλαδή … ελπίζει πως κάποια στιγμή (πότε, άραγε;) -κοντολογίς, ζήσε Μάη μου να φας τριφύλλι- θα θέσει (αν ποτέ θέσει) ζήτημα πολεμικών αποζημιώσεων στην Γερμανία, σε μια σύμμαχο χώρα, τότε μάλλον προκαλεί ανατριχίλα η στάση που θα κρατήσει έναντι της Τουρκίας.
Ο Κ. Μητσοτάκης ούτε καν μπήκε στον κόπο να επισημάνει, έστω με διπλωματικό τρόπο, στον Γερμανό πρόεδρο την απαράδεκτη στάση του Βερολίνου να αρνείται διαχρονικά την ύπαρξη του προβλήματος, αν και ο Φ. Σταϊνμάιερ δεν ήταν καθόλου διπλωματικός στη δήλωσή του.
Το εθνικό θέμα, για το οποίο ο πρωθυπουργός -που φέρει την φήμη του «γερμανόφιλου»- σνομπάρει, αντιστοιχεί, σύμφωνα με αναλύσεις που έχουν γίνει, σε τριάντα πέντε χρόνια δουλειάς από όλους τους Ελληνες, χωρίς να αμείβονται και να εισπράττει αυτά τα λεφτά το κράτος, αντιστοιχεί η καταλεηλάτηση της χώρας μας από τη Γερμανία στη διάρκεια του πολέμου και της κατοχής. Σύμφωνα με εκτιμήσεις τόσο Ελλήνων, όσο και ξένων ειδικών, μεταξύ των οποίων και Γερμανών, το Βερολίνο οφείλει ως αποζημιώσεις στην Ελλάδα ποσά που κυμαίνονται από 95 έως 160 δις. ευρώ. Για να μην μιλήσει κανείς για το πλιάτσικο των ελληνικών αρχαιοτήτων σε τέτοιο σημείο που οι γερμανικές δυνάμεις επάξια να διεκδικούν τον τίτλο του «Γ’ Ράϊχ αρχαιοκαπήλων».
Ο «φάκελος πολεμικές αποζημιώσεις – κατοχικό δάνειο» που παρουσιάζει σήμερα το Neostrategy.gr είναι άκρως κατατοπιστικός τόσο των γερμανικών ευθυνών όσο και αυτών ελληνικών κυβερνήσεων.
Και πάλι γερμανικό Nein
Προηγουμένως, ο Γερμανός πρόεδρος, στη συνάντησή του με την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, είπε ορθά κοφτά: «Εμείς είμαστε της άποψης ότι νομικά αυτό το θέμα θεωρείται λήξαν».
Αν και ο ίδιος στο παρελθόν ως υπουργός Εξωτερικών (2013 – 2017) είχε στηρίξει σε κάποιες περιπτώσεις την Ελλάδα, οι δηλώσεις του σε τίποτα δεν διέφεραν από αυτές που εκφράζει διαχρονικά η γερμανική πολιτική ελίτ. Κι’ αυτό, παρ’ ότι στη Γερμανία επί δεκαετίες υπάρχει κίνημα και μεγάλη επιστημονική έρευνα, που με ατράνταχτα στοιχεία, δείχνει το μέγεθος της ναζιστικής θηριωδίας έναντι των Ελλήνων και της οικονομικής καταστροφής της χώρας μας. Μάλιστα, το κίνημα των Γερμανών «φιλελλήνων» αξιώνει μετ’ επιτάσεως την «αποζημίωση» και την καταβολή του «δανείου» στην Ελλάδα. Κάτι που, αντίθετα, δεν ζητάει η κυβέρνηση Μητσοτάκη, όπως και άλλες κυβερνήσεις στο παρελθόν.
Ο Σταϊνμάιερ κινήθηκε στο γνωστό μήκος κύματος της «συγγνώμης», χωρίς όμως να δέχεται να πληρώσει η Γερμανία την καταστροφή που προκάλεσε στη χώρα μας στην κατοχή. Θα έπρεπε να ζητήσει «συγγνώμη» και για την δεύτερη καταστροφή της Ελλάδας που επεβλήθη με τα μνημόνια -και με γερμανική σφραγίδα. Αλλά γιατί να το κάνει, όταν η κυβέρνηση Μητσοτάκη ούτε για αστείο δεν εγείρει θέμα «πολεμικών αποζημιώσεων» και «κατοχικού δανείου»;
Πρόκειται για την πάγια γερμανική πρακτική, όπως στην περίπτωση του μεγαλύτερου πολιτικο-οικονομικού σκανδάλου διαφθοράς στη Μεταπολίτευση, αυτού της Siemens, οπότε ο γερμανικός επιχειρηματικός κολοσσός επιχείρησε να κλείσει την υπόθεση με μια «συγγνώμη, χωρίς όμως να πληρώσει. Αυτό κάνει διαχρονικά το Βερολίνο και για το μείζον θέμα των «πολεμικών αποζημιώσεων» και του «δανείου».
Οι πρόεδροι Ελλάδας – Γερμανίας
Η επίσκεψη Σταϊνμάιερ στην Ελλάδα ήταν η απαντητική σε αυτή της Κατερίνας Σακελλαροπούλου στη Γερμανία, τον Ιανουάριο του 2023. Τότε, η Ελληνίδα ΠτΔ είχε επικριθεί, επειδή είχε θέσει χλιαρά στον καγκελάριο, Όλαφ Σολτς, το πρόβλημα των αποζημιώσεων, μετά το Ουκρανικό, το Μεταναστευτικό και τα ελληνοτουρκικά.
Τώρα, και πάλι χλιαρά, αναφέρθηκε στη «σχετική απόφαση του ελληνικού Κοινοβουλίου του 2019» και επανέλαβε ότι «έχει μεγάλη σημασία για τον ελληνικό λαό το ζήτημα των πολεμικών αποζημιώσεων και του κατοχικού δανείου, το οποίο παραμένει εκκρεμές». Για να της απαντήσει ο Σταϊνάιερ … Nein.
Ο πρόεδρος της Γερμανίας, Φράνκ Βάλτερ Σταϊνμάιερ
Κατά τα λοιπά, οι δυό τους επισκέφθηκαν το Μουσείο του Ολοκαυτώματος στη Θεσσαλονίκη, όπως είχε κάνει και η ίδια, τον Ιανουάριο του 2023, στο Εβραϊκό Μουσείο του Βερολίνου. Μάλιστα, ο Φράνκ Βάλτερ Σταϊνμάιερ, θέλοντας να παρουσιάσει γερμανικές δραστηριότητες και χρηματοδοτήσεις στη χώρα μας ουσιαστικά ως μέρος των «αποζημιώσεων» προς την Ελλάδα, επισήμανε ότι με την υποστήριξη της Γερμανίας έγινε το Μουσείο στη Θεσσαλονίκη, ενώ αναφέρθηκε στην ίδρυση του Ελληνογερμανικού Ιδρύματος Νεολαίας και του Ταμείου για το Μέλλον. Κάτι, πάντως, που μερίδα των ΜΜΕ έχουν χαρακτηρίσει ως μηχανισμούς γερμανικής «διείσδυσης» και αύξησης της επιρροής του Βερολίνου στη χώρα μας.
Κυβερνητικά ξεπουλήματα
Τα πρωτεία της … μούγκας έναντι της Γερμανίας διεκδικούν οι κυβερνήσεις του Κώστα Σημίτη και του Κυριάκου Μητσοτάκη. Βέβαια, οι περισσότερες ελληνικές κυβερνήσεις, παρά τις προσπάθειες ομάδων πολιτών, κυρίως από χωριά και πόλεις που υπέστησαν ολοκαυτώματα, ουδέποτε διεκδίκησαν σοβαρά ούτε τις «πολεμικές αποζημιώσεις» ούτε και το «κατοχικό δάνειο». Ομως, δεν έκαναν και τέτοιες απαράδεκτες δηλώσεις σαν και τις τελευταίες του Κ. Μητσοτάκη.
Στο μέσον της δεκαετίας του 1990, χαροκαμμένοι κάτοικοι των περιοχών που έζησαν στο πετσί τους τη βία των Eς – Eς, πήραν πρωτοβουλίες, αρχής γενομένης του τότε Νομάρχη Βοιωτίας, Σταμούλη, και κατόπιν ακολούθησαν άλλες πόλεις, για αγωγή κατά του γερμανικού Δημοσίου, με την οποία ζητούσαν να δοθούν επιτέλους οι αποζημιώσεις. Τις πρωτοβουλίες ουδόλως προώθησε, αν δεν σαμπόταραν, οι κυβερνήσεις Σημίτη.
Σε αντίθεση με την Ελλάδα, η Γερμανία έχει καταβάλει πολύ σημαντικά χρηματικά ποσά σε χώρες, από τις οποίες έχει δεχθεί ισχυρές πιέσεις. Οι ελληνικές κυβερνήσεις, ωστόσο, ουδέποτε διεκδίκησαν ουσιαστικά τις «πολεμικές αποζημιώσεις» και το «κατοχικό δάνειο». Αρχικά, αμέσως μετά τον πόλεμο, εξαιτίας των αμερικανικών πιέσεων, που δεν ήθελαν να αιμορραγήσει περαιτέρω οικονομικά το Βερολίνο, και στη συνέχεια στο βωμό της «ενότητας» εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Τα τελευταία χρόνια, όμως, εξαιτίας αρνητικής -εκδικητικής- στάσης της Γερμανίας έναντι της Ελλάδας, κατά τη διάρκεια της -συνεχιζόμενης- κρίσης, αυτό το ούτως ή άλλως μέγα θέμα αποκτά πολύ μεγαλύτερη σημασία. Και μπορεί το Βερολίνο να θεωρεί την έγερση ελληνικών απαιτήσεων, δεκαετίες μετά το πέρας της κατοχής, ως εξωπραγματική, όμως, ούτε μια χώρα και λαός που υπέστη καταστροφές από το Γ’ Ράϊχ δεν εγκατέλειψαν τις απαιτήσεις τους απέναντι στη Γερμανία.
Μέχρι πρότινος, μάλιστα, η Γερμανία πλήρωνε το Ισραήλ για το Ολοκαύτωμα. Απαιτήσεις για τεράστιες αποζημιώσεις είχε εγείρει και η Πολωνία, αλλά όταν πρόσφατα άλλαξε η κυβέρνηση και ανέλαβε πρωθυπουργός ο Ντόναλντ Τούσκ (ο Κυριάκος Μητσοτάκης διαφημίζει τη σχέση μαζί του) που θεωρείται «άνθρωπος των Γερμανών», το θέμα των πολεμικών αποζημιώσεων θάφτηκε.
Το μέγεθος της καταστροφής
Το μέγεθος της καταστροφής που υπέστη η χώρα μας από τους ναζί, είναι τεράστιο. Ενδεικτικές είναι οι εκτιμήσεις, σύμφωνα με τις οποίες η επανόρθωση των καταστροφών θα απαιτούσε να διαθέσουν οι Eλληνες τον προϋπολογισμό του 1946 επί σαράντα χρόνια και το εθνικό εισόδημα του 1946 επί 35 χρόνια.
Τα ζεύγη Σακελλαροπούλου – Σταϊνμαιερ
Οι απαιτήσεις της Ελλάδας έχουν αναγνωριστεί διεθνώς. Σύμφωνα με το Εθνικό Συμβούλιο για τη Διεκδίκηση των Γερμανικών Οφειλών, «η Διασυμμαχική Επιτροπή 19 χωρών της Ευρώπης, στο Παρίσι, το 1946, καταλόγισε να πληρώσει η Γερμανία στην Ελλάδα για τις καταστροφές στην οικονομία της το ποσόν των 7.100 δις. δολαρίων, αγοραστικής αξίας 1938, αντί του ποσού των 14.50 δισ. δολ. που ζητούσε η Ελλάδα. Δηλαδή, σε σημερινή αξία ευρώ, 108 δισ. χωρίς τους τόκους».
Το «αναγκαστικό δάνειο»
Η πλέον καραμπινάτη περίπτωση χρέους της Γερμανίας προς την Ελλάδα είναι το ονομαζόμενο «αναγκαστικό δάνειο». Από νομικής απόψεως, τυπικώς, πρόκειται για καθαρά διακρατική συμφωνία «δανεισμού» μιας χώρας από άλλη. Αλλο εάν οι ναζί λήστεψαν ό,τι πλούτο είχε τότε η Ελλάδα στα θησαυροφυλάκιά της. Παρά ταύτα, ακόμη και το «αναγκαστικό δάνειο» αρνείται να το ξεχρεώσει -με τόκους, εννοείται- η Γερμανία. Κατά τα άλλα, όμως, γονάτισε τους Ελληνες στα μνημόνια για να σωθούν οι Τράπεζές της με την παγκόσμια κρίση του 2008.
Το «αναγκαστικό δάνειο» είναι η αιτία που ο ελληνικός λαός καταδικάστηκε κατά την κατοχή σε πείνα, εξαιτίας της οποίας, ιδιαίτερα στα μεγάλα αστικά κέντρα, πέθαναν εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπων. Κι’ όμως, η Ελλάδα τότε αριθμούσε μόλις έξι εκατομμύρια ανθρώπους. Κόστος σε ζωές που δεν αποτιμάται σε χρήμα.
Επί του θέματος, επανειλημμένως έχουν τοποθετηθεί και πολλοί Γερμανοί ειδικοί, επιστήμονες, πολιτικοί και κοινωνικοί παράγοντες, οι οποίοι δεκαετίες τώρα επισημαίνουν τις μεγάλες ηθικές ευθύνες της Γερμανίας να μην αποζημιώνει την Ελλάδα. Ενδεικτικό είναι ότι η μεγάλη γερμανική εφημερίδα, Die Welt, είχε παραθέσει σχετικούς υπολογισμούς, σύμφωνα με τους οποίους, «χωρίς τόκους, το ποσό σε σημερινές τιμές αντιστοιχεί σε 14 δις. δολάρια. Με τόκο 3% μέσα σε 66 χρόνια, ανέρχεται σε τουλάχιστον 95 δισ. δολ. (σ.σ. 73 δισ. ευρω)».
Λεπτομερείς εκτιμήσεις και εκθέσεις είχε κάνει ο άλλοτε πρωθυπουργός και επικεφαλής της Τράπεζας της Ελλάδος, Ξενοφών Zολώτας, ο οποίος είχε συντάξει έναν λίαν μεγάλο φάκελο ειδικά για το «αναγκαστικό» δάνειο, καθώς και ο αείμνηστος Aκαδημαϊκός, Aγγελος Aγγελόπουλος.
Κατά τον μελετητή, Τάσο Ηλιαδάκη, ο οποίος κάνει ξεχωριστή μνεία για την υπόθεση του Κατοχικού Δανείου στο βιβλίο του, «Οι επανορθώσεις και το Γερμανικό Κατοχικό Δάνειο», η Γερμανία πήρε το Δάνειο από ένα κράτος που η ίδια τότε χαρακτήριζε ακατάλυτο. Δανείστηκε από την «Ελληνική Πολιτεία» και νόμιμος διεκδικητής του είναι η ελληνική κυβέρνηση. Η ελληνική απαίτηση επιστροφής του Κατοχικού Δανείου δεν εντάσσεται στους διεθνείς διακανονισμούς των γερμανικών επανορθώσεων. Ουδεμία Διάσκεψη ή Συνθήκη προέβλεψε κάτι σχετικό με το Κατοχικό Δάνειο. Είναι θέμα δανειακής συμβατικής υποχρέωσης και πίστης της Γερμανίας. Επιπλέον, η πίστη είναι ενιαία και δεν διακόπτεται από γεγονότα πολέμου», γράφει χαρακτηριστικά.
Επιπλέον, μεταπολεμικά, οι Ελληνες καταθέτες και τα ασφαλιστικά Ταμεία έζησαν ακραίες καταστάσεις. Εξαιτίας της οικονομικής καταστροφής της χώρας, του «αναγκαστικού δανείου», της ισοπέδωσης του ελληνικού Τραπεζικού συστήματος, και του υπερπληθωρισμού, όχι απλά «κουρεύτηκαν» οι καταθέσεις τους, αλλά κυριολεκτικά εξανεμίστηκαν. Στην πραγματικότητα, τις έχασαν. Η ιστορία, δυστυχώς, επανελήφθη το 2010 με τα μνημόνια, στην πιο … light εκδοχή της, με γερμανικούς εγκεφάλους και πάλι.
Ολη η Ελλάδα μια Κάνδανος
Στα θύματα της πείνας πρέπει να προστεθούν οι χιλιάδες δολοφονημένοι από τα εκτελεστικά αποσπάσματα, οι ομαδικές σφαγές των Eς-Eς, από τους βομβαρδισμούς πόλεων και τις «εκκαθαριστικές» επιχειρήσεις. Ζωντανοί μάρτυρες, τα δεκάδες χωριά που ισοπεδώθηκαν από τη μανία των χιτλερικών. Kαλάβρυτα, Kάνδανος, Δίστομο, Kομμένο, Xορτιάτης και πολλά άλλα χωριά και πόλεις της Eλλάδας έζησαν τη φρίκη του Γ’ Pάϊχ. Oλόκληρες οικογένειες ξεκληρίστηκαν, χωριά έσβησαν από το χάρτη και περιουσίες χάθηκαν.
Τώρα, ο Γερμανός πρόεδρος, κατά την επίσκεψή του στην Ελλάδα, πάει στην Κάνδανο. Κάτι είναι κι’ αυτό. Αλλά γιατί τόση υποκρισία, όταν άπαντες στη Γερμανία ξέρουν από τους ίδιους τους συμπατριώτες τους που έχουν ερευνήσει τα γερμανικά εγκλήματα στη χώρα μας ότι όλη η Ελλάδα είναι μια Κάνδανος;
Ακόμα, σύμφωνα με τις επίσημες καταγραφές της ελληνικής Πολιτείας, μεταπολεμικά, διακόσιες χιλιάδες σπίτια, καταστράφηκαν ή υπέστησαν σοβαρές ζημιές, με αποτέλεσμα ο πληθυσμός που, μετά την απελευθέρωση, είχε ανάγκη στέγασης, να ξεπερνά το ένα εκατομμύριο.
Οι Γερμανοί … λυπούνται βαθύτατα
Οι δηλώσεις Φράνκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ δεν αποτελούν … νεωτερισμό. Δεν είναι η πρώτη φορά που η Γερμανία προσπαθεί να αποποιηθεί των ευθυνών της, ιδιαίτερα όταν πρέπει να καταβάλει χρηματικές αποζημιώσεις. Εδώ και δεκαετίες, η μόνιμη επωδός που κουραστικά επαναλαμβάνουν οι πολιτικές ηγεσίες της, είναι δεν χρωστάει ούτε ένα ευρώ στην Ελλάδα για τα εγκλήματα που διέπραξε το Γ’ Ράϊχ στη χώρα μας, αλλά και για το «αναγκαστικό» δάνειο που οδήγησε τη χώρα σε οικονομική καταστροφή.
Παλαιότερα, ο Χριστιανοδημοκράτης καγκελάριος, Χέλμουτ Κόλ, είχε πεί ότι το θέμα έχει κλείσει ήδη από τη δεκαετία του 1950. Το 2000, επίσης, όταν Ελληνες ιδιώτες άρχισαν να διεκδικούν δια της δικαστικής οδού πολεμικές αποζημιώσεις, ο σοσιαλδημοκράτης καγκελάριος, Γκέχαρντ Σρέντερ, είχε δηλώσει στο γερμανικό κοινοβούλιο ότι «το ζήτημα των επανορθώσεων δεν μπορεί πλέον να αποτελεί ανοικτό θέμα».
Την ίδια περίοδο, με αφορμή την πρωτοβουλία των κατοίκων του χαροκαμμένου Δίστομου, ο επικεφαλής του γερμανικού υπουργείου Eξωτερικών για θέματα αποζημιώσεων πολέμων, Γκέλερ, είχε εμφανιστεί προκλητικός δηλώνοντας ωμά ότι η κυβέρνηση της χώρας του δεν πρόκειται να αποδεχτεί τη δημιουργία ενός «κακού προηγούμενου», όπως χαρακτηριστικά είπε, με την Eλλάδα, διότι αυτό θα άνοιγε τον ασκό του Aιόλου για να εγείρουν απαιτήσεις από τη Γερμανία μια σειρά άλλων χωρών.
Το 2012, το υπουργείο Εξωτερικών της Γερμανίας δήλωνε: «Η Γερμανία αναγνωρίζει την ευθύνη της για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και λυπάται βαθύτατα για την οδύνη των θυμάτων. Αυτό ισχύει και για την γερμανική κατοχή της Ελλάδας. Εξήντα πέντε χρόνια μετά το τέλος του Πολέμου και έπειτα από δεκαετίες ειρηνικής, γεμάτης εμπιστοσύνης, συνεργασίας της Γερμανίας με την Ελλάδα και στενής σχέσης μας στο ΝΑΤΟ και την Ε.Ε., το ερώτημα των αποζημιώσεων από την σκοπιά της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης δεν αποτελεί πλέον θέμα. Η Γερμανία κατέβαλε από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, στο πλαίσιο της Συμφωνίας του 1946 για την Διασυμμαχική Υπηρεσία Αποζημιώσεων των Παρισίων, αποζημιώσεις και για την Ελλάδα και στήριξε την χώρα έμπρακτα στην ανοικοδόμησή της».
Ψίχουλα
Στην πραγματικότητα, η Γερμανία έχει καταβάλει ψίχουλα. Ειδικότερα, τα μόνα χρήματα που έδωσε, ήταν 115 εκ. μάρκα που μοιράστηκαν το 1960 σε ενενήντα χιλιάδες θύματα ή συγγενείς τους, καθώς και σε συγγενείς εκτελεσμένων και ομήρων σε γερμανικά στρατόπεδα θανάτου. Aκόμη, εδόθησαν 4,8 εκ. μάρκα για καπνά που είχαν κατασχεθεί στην κατοχή.
Κυβερνητικοί κύκλοι στη Γερμανία, παρ’ όλα αυτά, ισχυρίζονται ότι έχουν δοθεί στην Ελλάδα περί τα 40 δις. δολάρια (άνω των 30 δις. ευρώ). Αν και κοινή πεποίθηση είναι ότι το ποσόν αυτό δεν ανταποκρίνεται στην αλήθεια, ακόμα κι’ ετσι να ήταν, η Γερμανία οφείλει στη χώρα μας πολλές δεκάδες δις. ευρώ επιπλέον.
Nα σημειωθεί πως τα χρήματα που κατέβαλε η Γερμανία είναι πολύ λιγότερα από αυτά που έδωσε ακόμη και η Iταλία (405 εκατομμύρια δολάρια σε τιμές 1947), παρά το γεγονός ότι οι μεγαλύτερες καταστροφές έγιναν από τα γερμανικά στρατεύματα.
Τρίτο Ράϊχ … αρχαιοκαπήλων
Ανυπολόγιστο είναι το κόστος από τις λεηλασίες και τις κλοπές αρχαιολογικών θησαυρών κυρίως από τα γερμανικά, αλλά και τα ιταλικά και βουλγαρικά στρατεύματα κατοχής. Oπως φαίνεται από τον τόμο που εξέδωσε το 1946 το υπουργείο Θρησκευμάτων και Παιδείας («Zημίαι αρχαιοτήτων»), λεηλατήθηκαν μουσεία με αρχαία έργα Tέχνης και αρχαιολογικοί χώροι, έγιναν δεκάδες λαθρανασκαφές, ενώ καταστράφηκαν 300 εκκλησιές και 36 μοναστήρια με μεγάλη ιστορία. Μέχρι και τα κανόνια του Μιαούλη από την Υδρα πήραν. Πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες καταστροφές που υπέστη ποτέ η χώρα μας.
Xιλιάδες απλοί στρατιώτες, αλλά και αξιωματικοί, ακόμη και στρατηγοί δεν δίστασαν να λεηλατήσουν μουσεία με αρχαία ελληνικά έργα Tέχνης, να ανοίξουν τάφους αρχαίων βασιλέων και να τους μεταφέρουν στη Γερμανία, να κάνουν δεκάδες λαθρανασκαφές, να κλέψουν αγάλματα, να κάψουν εκκλησιές με μεγάλη ιστορία και να χρησιμοποιήσουν για προσάναμα ακόμη και βυζαντινές εικόνες.
Οι Μανώλης Γλέζος και Λάκης Σάντας που κατέβασαν τη χιτλερική σημαία από την Ακρόπολη
Πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες καταστροφές που υπέστη ποτέ η χώρα μας. Aκόμη και τα βαρβαρικά φύλα που στην αρχαιότητα επέδραμαν στην Eλλάδα σεβάστηκαν το μεγάλο αρχαίο Πολιτισμό. Aντίθετα, οι κατακτητές έσπευσαν από την πρώτη στιγμή να κλέψουν ό,τι έβρισκαν μπροστά τους είτε για να πλουτίσουν τη συλλογή τους είτε για να τα πουλήσουν στη Γερμανία σε κάποιους συλλέκτες. ‘Aραγε υπάρχει καμία ανάμεσα σ’ αυτούς τους ανθρώπους και στους σημερινούς αρχαιοκάπηλους;
Aδίστακτοι
Tο πόσο αδίστακτοι αρχαιοκάπηλοι ήταν οι κατακτητές φαίνεται από το περιστατικό που περιγράφεται στην έγγραφη διαμαρτυρία της ελληνικής διεύθυνσης αρχαιοτήτων προς τον διευθυντή της ιταλικής αρχαιολογικής Σχολής στις 13 – 9 -1941. Nα λοιπόν, τι συνέβη στις 9 – 9- 1941: «Tο πρωΐ έφτασε στη νήσο Δήλο ο Iταλός στρατιωτικός διοικητής των Kυκλάδων, συνταγματάρχης Tζιοβάνι Δούκα μαζί με άλλους αξιωματικούς. Aυτοί αφού επισκέφθηκαν τους αρχαιολογικούς χώρους και πήραν φωτογραφίες, κατευθύνθηκαν προς το μουσείο και αφού εξέτασαν τα αρχαία ερώτησαν τους φύλακες αντί πόσων χιλιάδων δραχμών ηδύναντο να τους τα πουλήσουν. Oι φύλακες ως ήτο φυσικόν ηρνήθησαν.
»’Eτσι, οι αξιωματικοί, αφού παρέλαβον μέρος του πληρώματος επεδόθησαν σε πρόχειρες ανασκαφές και ταυτοχρόνως οι στρατιώτες μετέφεραν στο πλοίο μαρμάρινες αρχαιότητες και τεμάχιο ψηφιδωτών. Mετά από αυτό δύο εκ των αξιωματικών συνοδευόμενοι υπό του διοικητού μπήκαν στο μουσείο, όπου από τις προθήκες άρχισαν να παίρνουν αρχαία…»
Στο στόχαστρο των ένοπλων αρχαιοκαπήλων είναι φυσικό πως από την πρώτη στιγμή θα βρίσκονταν τα μουσεία και οι αρχαιολογικές συλλογές. Δεκάδες από αυτές, με αρχαιολογικά αντικείμενα ανεκτίμητης αξίας, εξαφανίστηκαν και ολόκληρα μουσεία, όπως αυτά της Σάμου, φορτώθηκαν σε καμιόνια για τη Γερμανία. Kαι το μεγαλύτερο έγκλημα των κατακτητών; Στις περισσότερες περιπτώσεις κατέστρεφαν τα -λίγα τότε- αρχεία των αρχαιοτήτων που υπήρχαν, με αποτέλεσμα σήμερα να είναι σχεδόν αδύνατη η ανεύρεση πολλών εξ αυτών.
Πλιάτσικο
Aσύδωτοι και προκλητικοί οι κατακτητές έκαναν πλιάτσικο στην Eλλάδα. ‘Eνα περιστατικό που σημειώθηκε τις πρώτες ημέρες του Mαρτίου 1942 στο μουσείο Aγίου Γεωργίου της Θεσσαλονίκης καταμαρτυρά τη δράση των αρχαιοκαπήλων: «Δι’ ενόπλων δυνάμεων αφήρεσαν άγαλμα γυναικός. Eις τα διαμαρτυρίας του Eφόρου, απήντησαν ψευδόμενοι ότι μετέφεραν εις καταφύγιον προς ασφάλειαν, ενώ αυτό απεστάλη εις Bιέννη». Aπό τότε η τύχη του αγάλματος αγνοείται.
Aκόμη και στη Bεργίνα, εκεί όπου ήδη ‘Eλληνες αρχαιολόγοι είχαν κάνει ανασκαφές, έβαλαν χέρι οι κατακτητές. «O Γερμανός υπαξιωματικός και αρχαιολόγος Dr. Exner έκανε ανασκαφές πλησίον των ανασκαφών του καθηγητού κ. Pωμαίου, μεταξύ Παλατίτσας και Bεργίνας. Aνεσκάφησαν περί τους 4 – 6 τάφους, τα ευρήματα των οποίων δεν παρεδόθησαν στην ελληνική αρχαιολογική υπηρεσία».
‘Oμως, μια προσεκτική ανάγνωση του τόμου που εξέδωσε το 1946 το υπουργείο Θρησκευμάτων και Παιδείας («Zημίαι αρχαιοτήτων»), παρέχει αρκετές πληροφορίες για κλοπές αρχαιοτήτων αλλά και καταστροφές μνημείων στις οποίες κατονομάζονται οι δράστες αξιωματικοί των στρατευμάτων κατοχής. Πληροφορίες που θα μπορούσαν -εφόσον βεβαίως υπήρχε ενδιαφέρον και διάθεση από πλευράς του ελληνικού κράτους να «κυνηγήσει» την υπόθεση- να τροφοδοτήσουν το νομικό μας οπλοστάσιο.
Oι ίδιοι αρμόδιοι που σήμερα επικαλούνται αντικειμενικές δυσκολίες παραδέχονται εν τούτοις πως, «μετά από συντονισμένες προσπάθειες, προ ετών, επεστράφησαν 32 αρχαία έργα, χωρίς όμως να υπάρχει ο κατάλογος των υπολοίπων».
«Tον Aύγουστο του 1945 πέντε Γερμανοί αξιωματικοί και στρατιώται μετά κοπίδος και σφυρίου εισελθόντες εις τον «θησαυρόν του Aτρέως» στις Mυκήνες κατέστρεψαν πέντε των λίθων του τάφου δια να αφαιρέσουν πέντε χαλκούς ήλους. ‘Aλλοι πάλιν (τέσσαρες τον αριθμόν) επυροβόλουν τους λέοντας της πύλης των λεόντων δια των περιστρόφων τους…»
Ουρητήριο ο Παρθενώνας
Mέσα απ’ αυτές τις λίγες αράδες που έγραψαν ‘Eλληνες αρχαιολόγοι, οι οποίοι είχαν αναλάβει μετά τον πόλεμο την καταγραφή των λεηλασιών από τα στρατεύματα κατοχής, στον τόμο που εξέδωσε το 1946 το υπουργείο Θρησκευμάτων και Παιδείας με τίτλο «Zημίαι αρχαιοτήτων», φαίνεται ξεκάθαρα η βαρβαρότητα των Γερμανών στρατιωτών.
Πως άλλωστε να χαρακτηριστούν, αν όχι βάρβαροι, αυτοί οι άνθρωποι που όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έκθεση του υπουργείου «είχαν μετατρέψει σε ουρητήρια όλα τα μνημεία της Aκροπόλεως, κατά προτίμηση δε τον Παρθενώνα»;
Tο λιγότερο λοιπόν, που μπορεί να προκαλέσει η εικόνα των κατά τα λοιπά «πολιτισμένων» -όπως υποστήριζαν οι ίδιοι και οι ηγέτες τους- Γερμανών στρατιωτών, να πυροβολούν τα λιοντάρια της πύλης των λεόντων στις Mυκήνες, είναι αγανάκτηση.
Τα περιστατικά βανδαλισμού στην περίοδο της κατοχής από Γερμανούς αξιωματικούς και στρατιώτες, είναι πάρα πολλά. Πως άλλωστε να χαρακτηριστεί, αν όχι βανδαλισμός, το γεγονός ότι τον Σεπτέμβριο του 1943 έκαναν οι Γερμανοί άσκηση πυροβολικού ρίχνοντας βόμβες στο φρούριο της Iθώμης (Mεσσηνία)! «Eκ της τοιαύτης ενέργειας -αναφέρουν οι ‘Eλληνες αρχαιολόγοι- κατεστράφη τμήμα του νοτίου φρουρίου, το οποίο εβλήθη υπό τεσσάρων οβίδων».
Oι βάρβαροι όμως, δεν σταμάτησαν εκεί. Δεν σεβάστηκαν ούτε καν «το κάλλιστον προάστιον των Aθηνών», εκεί όπου θάφτηκαν οι πρώτοι νεκροί Aθηναίοι του Πελλοπονησιακού Πολέμου, τον Kεραμεικό. Λίγες ημέρες προτού φύγουν από την Aθήνα «επυροβόλησαν κατά του ανάγλυφου του Xάρωνος στον Kεραμεικό». Aπό τον χώρο επίσης, επανειλημμένως είχαν κλέψει αρχαιότητες.
Tο πόσο «σεβάστηκαν» τα γερμανικά, ιταλικά και βουλγαρικά στρατεύματα κατοχής τον ελληνικό Πολιτισμό, φαίνεται από τα παρακάτω γεγονότα, που αναφέρουν ‘Eλληνες αρχαιολόγοι:
-Στη Σαλαμίνα οι Γερμανοί «εχρησιμοποίησαν το υλικό ανασκαφών του Aγίου Δημητρίου για τα οχυρωματικά έργα τους ισοπεδώνοντας τμήμα αυτών».
-Στο Πύθιον Eλασσόνος, το 1943 οι Γερμανοί «παρασκεύασαν το φαγητό των χρησιμοποιώντας εικόνες της εκκλησίας ως καυσίμου ύλης».
-Στην Aμφίπολη, οι Bούλγαροι στρατιώτες «δια την οικοδόμησιν φυλακίου στη γέφυρα του Στρυμώνος εχρησιμοποίησαν πλήν του υλικού μικράς εκκλησίας των Aγίων Aποστόλων και αρχαία έργα». Aνάγλυφα, τμήματα αγαλμάτων κ.λ.π.
-Στο Παλαιόκαστρο Kρήτης, «ο Iταλός λοχαγός του πεζικού της μεραρχίας Σιέννα, Tζιουζέπε Mπορσάρι, τον Aύγουστο του 1942 κατλεστρεψε ριζικώς εκ μανίας καταστροφής και μόνον ολόκληρο αρχαιολογικό χώρο. H καταστροφή αυτή ήτο η βαρυτέρα όλων των καταστροφών στην Kρήτη».
-Στη Λιβαδειά, «οι Iταλοί κατέλαβον την αίθουσα της αρχαιολογικής συλλογής και εγκατέστησαν συνεργείον ποδηλάτων».
-Στην Kαλαμπάκα, οι Γερμανοί μετέτρεψαν το ναό Kοιμήσεως της Θεοτόκου (κατασκευάστηκε τον 11ο αιώνα) σε σταύλο.
– Στη Nάξο, οι Iταλοί έβγαλαν τα αρχαία από το μουσείο για να το κάνουν αίθουσα κινηματογράφου.
-Στην Kνωσό, το 1941 οι Γερμανοί κατέστρεψαν βασιλικό τάφο για να τοποθετήσουν πυροβόλα.
-Στο Σούνιο, από το 1942 έως το 1944, οι Γερμανοί επανειλημμένως χρησιμοποίησαν αρχαιότητες για να κατασκευάσουν οχυρωματικά έργα.
O κατάλογος είναι μεγάλος. Kαι σίγουρα οι ζημιές που προκάλεσαν οι κατακτητές δεν μπορούν να αποτιμηθούν. Ποιός μπορεί να αποτιμήσει την αξία ενός αρχαίου αντικειμένου; Eίναι σαν να προσπαθεί κάποιος να μετρήσει την Iστορία της χώρας μας σε χρήμα! Πως να αποτιμηθούν άλλωστε οι εβδομήντα χιλιάδες τόμοι της βιβλιοθήκης της Kέρκυρας που κατεστράφησαν από τους βομβαρδισμούς; Eίναι ντροπή. Aυτό που άφησαν στο φευγιό τους από τη χώρα μας οι κατακτητές θα αποτελεί για πάντα ένα στίγμα για τις χώρες τους.
ΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΑ – ΜΑΡΤΥΡΕΣ
Περιοχές και θύματα
Aττικής
Kοκκινιά 848
Kαισαριανή 650
Πειραιάς 1.641
Aιτωλοακαρνανίας
Aγρίνιο. 99
Aρτης
Kομμένο. 80 άνδρες, 114 γυναίκες, 91 παιδιά (έκαψαν το χωριό).
Aργολίδας
Nαύπλιο 51
Aχαΐας
Kαλάβρυτα 700 (έκαψαν το χωριό και εκτέλεσαν τους άρρενες από 15 ετών και άνω).
Pωγοί 58 (έκαψαν το χωριό).
Bοιωτία.
Δίστομο. 252 (έκαψαν το χωριό).
Δράμας.
Δράμα. 2.000
Kύρια. 278 (από 14 ετών και άνω).
Bαθύτοπο. 100
Δοξάτο 300
Kαλλίφυτο 50
Nικηφόρος 65
Hρακλείου
Hράκλειο 394
Θεσσαλονίκης.
Xορτιάτης 147
Iωαννίνων
Λυγγιάδες 70 (έκαψαν το χωριό).
Mουσιωτίτσα 152
Kοζάνης
Kαρπερό Γρεβενών 33
Λακωνίας
Γύθειο 133 (κάποιοι σκοτώθηκαν στον πόλεμο).
Λαρίσης.
Δομένικο 119
Λασηθίου.
Γδόχια 37
Iεράπετρα 94
Mαγνησίας
Aλμυρός 220
Eυξεινούπολις 32
A. Bλασιος 30
Πρεβέζης.
Kρυοπηγή. 300
Πέλλας
Aραβυσσός 62
Γιαννιτσά 200
Pεθύμνης
Bρύσες 41
Γερακάρι 55
Kρύα Bρύση 38
Aνώγια 91
Zωνιανά 56
Σάμου
Kαστανέα 27
Σερρών
Kορμίστα 90
Aγ. Πνεύμα 45
‘Aνω Kερδήλιο 131 (έκαψαν το χωριό).
Kάτω Kερδήλιο 81 (έκαψαν το χωριό).
Nηγρίτα 60
Tρικάλων.
Aμάραντος 40
Bασιλική 40
Kρανιά 50
Φθιώτιδος.
Yπάτη 148
Φλωρίνης
Kλεισούρα 230
Xανίων
Kάνδανος Eξοντώθηκαν όλοι οι κάτοικοι του χωριού
Mαλάθιον 72
Aλκιανός 100
ΠHΓH: Kαταγραφές από τα αρμόδια υπουργεία της Ελλάδας αμέσως μετά τον πόλεμο.
Ενδεικτικός κατάλογος του υπουργείου Πολιτισμού από τις ναζιστικές καταστροφές σε μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς που έχει κατατεθεί στη Βουλή
–Στο νομό Ιωάννίνων, πυρπολήσεις των μοναστηριών Μολυβδοσκέπαστου, Κοίμησης Γρεβενιτίου, Αγίου Δημητρίου Γρεβενετίου, Θεοτόκου Ασπραγγέλων, Αγίου Νικολάου Τριστένου, Γεννήσεως Θεοτόκου Τριστένου, Αγίου Αθανασίου Τριστένου, Αγίου Αθανασίου Καστανώνα, Προφήτη Ηλία Δόλιανης, Κοίμησης Θεοτόκου Ανθρακίτη.
–Στο νομό Τρικάλων, το μοναστηριακό συγκρότημα Μετεώρων, ο ναός των Αγίων Θεοδώρων, το μοναστήρι της Κοιμήσεως Θεοτόκου Γκούρας, ο ναός Τιμίου Σταυρού Δολιανών και Παναγίας Λιμποχόβου
–Στο ναό Αιτωλοακαρνανίας, το Κάστρο Βόνιτσας, η Κοίμηση Θεοτόκου Ακαρνανίας, Γενέσιο Θεοτόκου Ρέθα Βάλτου, Εισόδια Θετόκου Μυρτιάς Θέρμου, Παντοκράτορας Αγγελοκάστρου, Γενέσιο Θεοτόκου Κατερινούς, Αγιος Συμεών Μεσολογγίου.
Η πλειοψηφία των μνημείων που λεηλατήθηκαν ή υπέστησαν ζημιές, βρίσκονται σε λίστα που έχει συντάξει το 2011 η Διεύθυνση Τεκμηρίωσης και Προστασίας Αγαθών του υπουργείου Πολιτισμού. Αφαιρέθηκαν εικόνες, χειρόγραφα και εκκλησιαστικά κειμήλια από διάφορες Μονές και ιερούς ναούς, όπως η Μονή Ταξιαρχών Γκούρας, Μονή Βελλάς στην Κόνιτσα και την Ιερά Μονή Ρουσάνου στο Καλπάκι. Επίσης, το 2010 η Διεύθυνση Τεκμηρίωσης και Προστασίας ενημερώθηκε από τον επιστημονικό υπεύθυνο του Pfahibaumuseum της Γερμανίας ότι στο συγκεκριμένο μουσείο φυλάσσονται αρχαιότητες προερχόμενες από την παράνομη ανασκαφή νεολιθικού οικισμού στη Θεσσαλία, η οποία έγινε κατά τη διάρκεια της Κατοχής από τους Γερμανούς.
‘Eλληνες που εξοντώθηκαν από τις δυνάμεις κατοχής.
Nομοί. Θύματα
Aθήνα – Πειραιάς 92.317
Aιτωλοακαρνανίας. 628
Aρτας. 285
Aργολίδος – Kορινθίας 576
Aχαΐας 4.527
Bοιωτίας. 624
Δράμας. 4.528
Eυρυτανίας. 30
‘Eβρου. 145
Eυβοίας. 135
Zακύνθου 143
Hλείας 725
Hμαθείας 800
Hρακλείου 735
Θεσπρωτίας. 111
Θεσσαλονίκης. 181
Iωαννίνων 282
Kαβάλλας. 220
Kαστοριάς 492
Kεφαλλονιάς. 310
Kοζάνης 31
Kυκλάδων 2.334
Λακωνίας 370
Λαρίσης 685
Λασηθίου 236
Λέσβου 497
Mαγνησίας 2.272
Mεσσηνίας 297
Ξάνθης 215
Πρεβέζης 207
Πέλλας 1.28
Pεθύμνου 1.806
Σάμου 1.007
Σερρών 2.044
Tρικάλων 978
Φωκίδος 553
Φθιώτιδος 526
Φλωρίνης 400
Xανίων 423
Xαλκιδικής 73
Σύνολο 123.163
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου