Συμφωνία ΗΠΑ – Ουκρανίας : Επιστροφή της αποικιοκρατίας με στόχο την Ευρασία

© Neostrategy.gr

Στις 30 Απριλίου 2025, οι κυβερνήσεις των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ουκρανίας υπέγραψαν μια πολυαναμενόμενη στρατηγική συμφωνία με αντικείμενο την από κοινού αξιοποίηση των φυσικών πόρων της Ουκρανίας. Η συμφωνία αυτή, που φέρει την ονομασία «Ταμείο επενδύσεων για την ανασυγκρότηση ΗΠΑ–Ουκρανίας», προορίζεται να λειτουργήσει ως θεσμικό πλαίσιο μακροπρόθεσμης συνεργασίας στους τομείς του πετρελαίου, του φυσικού αερίου και – κυρίως – των κρίσιμων ορυκτών που είναι απαραίτητα για τη βιομηχανία υψηλής τεχνολογίας, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την άμυνα.

Η συμφωνία προβλέπει τη σύσταση ενός κοινού επενδυτικού ταμείου, το οποίο θα διαχειρίζεται έσοδα και επενδύσεις που προκύπτουν από άδειες εξόρυξης και εκμετάλλευσης των ουκρανικών φυσικών πόρων. Τα κέρδη του ταμείου θα επανεπενδύονται στην ουκρανική οικονομία για τουλάχιστον μία δεκαετία, με στόχο την ανασυγκρότηση μετά τον πόλεμο και τη στήριξη της εθνικής ενεργειακής ανεξαρτησίας. Επιπλέον, η συμφωνία ξεκαθαρίζει ότι η Ουκρανία δεν θα υποχρεούται να επιστρέψει τα δισεκατομμύρια σε στρατιωτική βοήθεια που έχει λάβει από τις ΗΠΑ, αποτρέποντας έτσι τη δημιουργία κρατικού χρέους προς την Ουάσινγκτον.

Η αμερικανική πλευρά παρουσιάζει το ταμείο ως έναν μηχανισμό διασφάλισης μακροχρόνιας σταθερότητας, που ενθαρρύνει τις άμεσες ξένες επενδύσεις και υποστηρίζει την οικονομική και θεσμική αναγέννηση της Ουκρανίας. Στον αντίποδα, ουκρανοί αναλυτές και μέρος της κοινής γνώμης εκφράζουν ανησυχίες πως το ταμείο ενδέχεται να εξελιχθεί σε εργαλείο αμερικανικής επιρροής επί στρατηγικών τομέων της εθνικής οικονομίας, ειδικά σε μια συγκυρία όπου η χώρα τελεί υπό στρατιωτική απειλή και δημοσιονομική εξάρτηση.

Η γεωπολιτική σημασία

Η σημασία αυτής της συμφωνίας δεν είναι απλώς οικονομική, αλλά πρωτίστως γεωστρατηγική. Η Ουκρανία είναι πλούσια σε κρίσιμα ορυκτά όπως τιτάνιο, λίθιο, μαγγάνιο, νικέλιο, γραφίτη, σπάνιες γαίες και ουράνιο – όλα υλικά απαραίτητα για την κατασκευή μπαταριών, ηλεκτρονικών, μαχητικών αεροσκαφών και υποδομών πράσινης ενέργειας. Με δεδομένο ότι πάνω από το 80% της παγκόσμιας επεξεργασίας τέτοιων πρώτων υλών ελέγχεται σήμερα από την Κίνα, οι Ηνωμένες Πολιτείες αναζητούν εναγωνίως εναλλακτικές πηγές και ασφαλείς εταίρους.

Η Ουκρανία, παρά τις τεράστιες καταστροφές που έχει υποστεί από τον πόλεμο, προσφέρεται ως μελλοντική «μηχανή εφοδιασμού» της Δύσης – υπό την προϋπόθεση φυσικά της ήττας ή της συμφωνίας ειρήνης με την Ρωσία.

Η νέα συμφωνία επιτρέπει στις ΗΠΑ όχι απλώς να εξασφαλίσουν πρόσβαση σε αυτούς τους πόρους, αλλά να το πράξουν με έναν θεσμικά αποδεκτό τρόπο, χωρίς το πολιτικό βάρος των άμεσων παραχωρήσεων εκμετάλλευσης ή των ad hoc διμερών συμβολαίων που συχνά συνοδεύονται από διαφθορά και κατακραυγή.

«Στα κάγκελα» η Ρωσία

Η αντίδραση της Ρωσίας ήταν σχεδόν ακαριαία και αναμενόμενα οργισμένη. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, δήλωσε πως «η συμφωνία αυτή συνιστά μετατροπή της Ουκρανίας σε «προτεκτοράτο των Ηνωμένων Πολιτειών», ενώ ο Σεργκέι Λαβρόφ έκανε λόγο για «μεθοδευμένη λεηλασία των ουκρανικών ορυκτών πόρων από τις ΗΠΑ, υπό το πρόσχημα της δήθεν ανασυγκρότησης». Το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών, σε επίσημη του ανακοίνωση, κατηγόρησε τις ΗΠΑ για «εργαλειοποίηση της σύγκρουσης» και για «διαιώνιση της κρίσης με γεωοικονομικούς σκοπούς».

Η συμφωνία ήδη δέχεται μαζικά πυρά από το ρωσικό και μερίδα του Τύπου παγκοσμίως, με το σκεπτικό ότι αποτελεί την μεγαλύτερη απόδειξη ότι η Δύση ουδέποτε ενδιαφέρθηκε για την ειρήνη στην Ουκρανία, αλλά απλώς ανέμενε την κατάλληλη στιγμή για να εγκαθιδρύσει πλήρη οικονομική κυριαρχία επί των φυσικών της πόρων. Σε διεθνή φόρουμ και δηλώσεις προς χώρες του Παγκόσμιου Νότου και της BRICS, η Μόσχα επιχειρεί να παρουσιάσει την υπόθεση ως «καμπανάκι» για την ανάδυση μιας νέας φάσης δυτικού οικονομικού ιμπεριαλισμού μέσω θεσμών και ταμείων.

Το να αναρωτηθούμε αν η συμφωνία αυτή ρίχνει “ταφόπλακα” στις προσπάθειες ειρηνικής διευθέτησης δεν είναι υπερβολική. Και αυτό γιατί:

Πρώτον, η συμφωνία εδραιώνει τη μακροπρόθεσμη στρατηγική εμπλοκή των ΗΠΑ στην Ουκρανία – όχι μόνο στο στρατιωτικό σκέλος αλλά και στην ίδια την βάση της οικονομίας της χώρας. Η Ουκρανία, επιλέγοντας να εντάξει τα βασικά της αποθέματα φυσικού πλούτου σε ένα κοινό σχήμα με τις Ηνωμένες Πολιτείες, κλείνει την πόρτα σε οποιαδήποτε μελλοντική διαπραγμάτευση με τη Ρωσία που θα στηριζόταν σε σενάρια ουδετερότητας ή “μη ένταξης” σε απόλυτα δυτικά οικονομικά δίκτυα.

Δεύτερον, η Ρωσία αντιλαμβάνεται πλέον ότι δεν έχει να κάνει με έναν προσωρινό αντίπαλο (δηλαδή την κυβέρνηση Ζελένσκι), αλλά πλέον με την ενσωμάτωση της Ουκρανίας στο γεωοικονομικό σύστημα των ΗΠΑ. Αυτό κάνει πιο πιθανό το ενδεχόμενο να εντείνει τις στρατιωτικές της επιχειρήσεις – όχι μόνο για λόγους τακτικούς, αλλά για να αποτρέψει την οικονομική εδραίωση του αντιπάλου της. Παράλληλα, οποιαδήποτε ειρηνευτική διαπραγμάτευση στο μέλλον θα πρέπει να περιλαμβάνει πλέον όχι μόνο εδαφικά ή πολιτικά ζητήματα, αλλά και τον έλεγχο των ορυκτών και των υποδομών τους – γεγονός που περιπλέκει δραματικά την κατάσταση.

Δεν πρόκειται λοιπόν για “ειρηνευτική συμφωνία με ορυκτά”, όπως θα μπορούσε να ελπίζει κανείς. Πρόκειται για συμφωνία ανασυγκρότησης με καθαρά γεωοικονομική στόχευση, που σταθεροποιεί μεν την Ουκρανία στον δυτικό άξονα, αλλά θάβει βαθύτερα – χρονικά – την όποια προοπτική ειρήνης με τη Ρωσία.

Ανασυγκρότηση με ποιο τίμημα;

Η συμφωνία ΗΠΑ–Ουκρανίας για τα ορυκτά είναι τομή – όχι απλώς ένα οικονομικό εργαλείο ανοικοδόμησης, αλλά ένας νέος γεωστρατηγικός χάρτης της Ανατολικής Ευρώπης. Για την Ουκρανία, αυτή η συμφωνία προσφέρει μια ρεαλιστική σανίδα σωτηρίας μέσα από τη βαθιά της εξάρτηση από την αμερικανική βοήθεια, αλλά ταυτόχρονα ενδέχεται να εγκλωβίσει τη χώρα σε έναν μακροχρόνιο μηχανισμό ελέγχου – ευγενικά θεσμικό, ουσιαστικά περιοριστικό. Η Ουκρανία ίσως να χάνει την ελευθερία να επιλέξει το μέλλον της, αλλά διατηρεί την πιθανότητα να έχει… κάποιο μέλλον.

Όπως και στην Ελλάδα των μνημονίων, έτσι και τώρα, το ερώτημα παραμένει πικρά επίκαιρο: Μπορεί μια χώρα να ξαναχτιστεί χωρίς να εκχωρήσει τον πλούτο της; Και πόσο κυρίαρχος μπορεί να θεωρείται ένας λαός που ανοικοδομεί το παρόν του με πρώτες ύλες υπογεγραμμένες στο όνομα του μέλλοντος άλλων;Εντέλει, η συμφωνία ΗΠΑ–Ουκρανίας μπορεί να σώσει την Ουκρανία από την κατάρρευση;

Αλλά ίσως – στο όνομα της σωτηρίας – να έχει ήδη παραδοθεί ένα κομμάτι της ψυχής της.

Ζ.Χ.

ΠΗΓΗ: neostrategy

- ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης: 

Οι ΗΠΑ δηλώνουν ότι θα αποσυρθούν από τον ρόλο του «διαμεσολαβητή» και πουλάνε όπλα στο Κίεβο

«Αυτό που συμβαίνει γύρω από την Κίνα είναι πιο σημαντικό μακροπρόθεσμα», δήλωσε ο Αμερικανός ΥΠΕΞ.........