Μια “λάθος” κίνηση Ινδίας ή Πακιστάν και θα επέλθει πυρηνικός όλεθρος (ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ)

Μαζί με το γαλλικό Rafale, το εικονιζόμενο ρωσικό SU-30MKI αποτελούν τους δύο τύπους μαχητικών πολλαπλών ρόλων που θα χρησιμοποιηθούν μαζικά κατά του Πακιστάν.

Η σύγκρουση μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν έχει εισέλθει σε μία εξαιρετικά επικίνδυνη φάση, με τις τελευταίες εξελίξεις να μαρτυρούν όχι απλώς μια ένταση στα σύνορα, αλλά μια πραγματική απειλή ευρείας στρατιωτικής αναμέτρησης. Στις 22 Απριλίου, τρομοκρατική επίθεση στο Πάχαλγκαμ του ινδικού Κασμίρ κόστισε τη ζωή σε 26 Ινδούς τουρίστες, προκαλώντας άμεση διπλωματική και στρατιωτική απάντηση από τη Νέα Δελχί.

Η Ινδία κατηγόρησε την πακιστανική οργάνωση The Resistance Front, που φέρεται να συνδέεται με το Lashkar-e-Taiba, μία από τις πιο δραστήριες και φονικές οργανώσεις που υποστηρίζονται από στοιχεία του πακιστανικού κράτους. Ως απάντηση, οι ινδικές ένοπλες δυνάμεις εξαπέλυσαν στις 6 και 7 Μαΐου την «Επιχείρηση Sindoor», βομβαρδίζοντας τουλάχιστον εννέα στόχους εντός του Πακιστάν και του πακιστανικού Κασμίρ.

Ανάμεσα στους στόχους συμπεριλαμβάνονται στρατόπεδα των οργανώσεων Jaish-e-Mohammed και Lashkar-e-Taiba. Οι βομβαρδισμοί αυτοί προκάλεσαν τουλάχιστον 31 θανάτους, μεταξύ των οποίων και παιδιά, σύμφωνα με πληροφορίες πακιστανικών και διεθνών παρατηρητών. Το Ισλαμαμπάντ αντέδρασε άμεσα, εξαπολύοντας καταιγιστικά πυρά πυροβολικού κατά μήκος της Γραμμής Ελέγχου και ισχυριζόμενο ότι κατέρριψε πέντε ινδικά μαχητικά αεροσκάφη.

Από πλευράς της, η Ινδία διατείνεται ότι οι επιθέσεις της ήταν απολύτως στοχευμένες, πλήττοντας μόνο τρομοκρατικές υποδομές και αποφεύγοντας στρατιωτικές ή πολιτικές εγκαταστάσεις.

Σε διπλωματικό επίπεδο, η κατάσταση επιδεινώνεται με ραγδαίο ρυθμό. Η Ινδία ανακοίνωσε την αναστολή της συμμετοχής της στη Συνθήκη για τα Ύδατα του Ινδού, ένα σύμφωνο του 1960 που είχε εξασφαλίσει σταθερή κατανομή του νερού από τους ποταμούς της περιοχής.

Το Πακιστάν, ήδη εξαρτημένο για την αγροτική του οικονομία από τα νερά του Ινδού, ερμηνεύει την ενέργεια αυτή ως πράξη υβριδικού πολέμου και ζωτικής απειλής. Παράλληλα, το Ισλαμαμπάντ απέλασε Ινδούς διπλωμάτες, έκλεισε τον εναέριο χώρο του για ινδικά αεροσκάφη και ανακοίνωσε την αναστολή του Συμφώνου της Σίμλα, το οποίο από το 1972 είχε αποτελέσει τη βάση για τη διμερή επίλυση διαφορών. Σε διεθνές επίπεδο, Ηνωμένες Πολιτείες, Κίνα και Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών απηύθυναν εκκλήσεις για αυτοσυγκράτηση, με κοινό παρονομαστή τον φόβο ότι η κρίση μπορεί να εκτραπεί σε πυρηνική αναμέτρηση.

Η κατάσταση στο έδαφος παραμένει εύθραυστη και ρευστή. Παρατηρείται μαζική μετακίνηση πληθυσμών σε παραμεθόριες περιοχές, ενώ οι ένοπλες δυνάμεις και των δύο χωρών τελούν σε κατάσταση πλήρους συναγερμού.

Η γραμμή Ελέγχου, ήδη από τις 24 Απριλίου, έχει μετατραπεί σε ενεργό μέτωπο με συνεχείς ανταλλαγές πυρών. Οι διεθνείς αναλυτές προειδοποιούν ότι ακόμη και ένα «λάθος υπολογισμού» μπορεί να προκαλέσει ανεξέλεγκτη κλιμάκωση. Μέσα σε αυτό το κλίμα αμοιβαίας καχυποψίας, η πιθανότητα πυρηνικού εκβιασμού ή ακόμα και περιορισμένης χρήσης τακτικών πυρηνικών όπλων, αν και ακραία, δεν μπορεί πλέον να αποκλειστεί.

Τι θα συμβεί σε έναν πλήρους κλίμακας πόλεμο;

Η διένεξη μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν αποτελεί μία από τις πλέον διαρκείς και επικίνδυνες διακρατικές συγκρούσεις στον σύγχρονο κόσμο. Από τη διαίρεση του Βρετανικού Ρατζ το 1947 και τη δημιουργία των δύο κρατών, το Κασμίρ υπήρξε ο βασικός πυρήνας αντιπαράθεσης. Το 1947, λίγο μετά την ανεξαρτησία, το Πακιστάν υποστήριξε εισβολή φυλών Παστούν στο Τζαμού και Κασμίρ, αναγκάζοντας τον μαχαραγιά να υπογράψει συμφωνία προσχώρησης στην Ινδία. Η Πρώτη Ινδοπακιστανική Σύγκρουση (1947-1948) οδήγησε σε προσωρινή κατάπαυση του πυρός υπό την αιγίδα του ΟΗΕ και στον σχηματισμό της Γραμμής Ελέγχου (Line of Control/LoC) [1].

Η Δεύτερη Ινδοπακιστανική Σύγκρουση (1965) ξέσπασε λόγω της Επιχείρησης Gibraltar, με την οποία το Πακιστάν επιχείρησε να υποκινήσει εξέγερση στο Κασμίρ. Η Ινδία αντέδρασε δυναμικά, με αποτέλεσμα γενικευμένες συγκρούσεις και στο Παντζάμπ. Η κατάπαυση του πυρός επιτεύχθηκε με τη μεσολάβηση της Σοβιετικής Ένωσης και των ΗΠΑ και επισφραγίστηκε με τη Συμφωνία Taskent [2]. Ο Πόλεμος του 1971, που κατέληξε στην απόσχιση της Ανατολικής Πακιστανικής Επαρχίας και τη δημιουργία του Μπαγκλαντές, ήταν απόρροια μαζικών παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της στήριξης που παρείχε η Ινδία στους Βεγγαλέζους αντάρτες [3]. Το Πακιστάν υπέστη βαριά ήττα, με περισσότερους από 90.000 στρατιώτες να αιχμαλωτίζονται, γεγονός που άλλαξε άρδην τις ισορροπίες ισχύος στη Νότια Ασία.

Η επακόλουθη πυρηνικοποίηση της περιοχής, με τις δοκιμές της Ινδίας το 1974 (Smiling Buddha) και του Πακιστάν το 1998 (Chagai-I και II), εισήγαγε μια νέα περίοδο ασταθούς αποτροπής. Η Κρίση του Kargil το 1999, όπου πακιστανικές δυνάμεις και αντάρτες εισέβαλαν σε ινδικές θέσεις υψηλού υψομέτρου, υπογράμμισε τον κίνδυνο των περιορισμένων συγκρούσεων κάτω από το πυρηνικό κατώφλι [4]. Παράλληλα, τρομοκρατικές επιθέσεις, όπως στη Βομβάη το 2008 από την οργάνωση Lashkar-e-Taiba, που προκάλεσαν 166 θανάτους, έδειξαν ότι η σύγκρουση έχει αποκτήσει και ασύμμετρη διάσταση [5].

Σε περίπτωση σύγχρονου πολέμου, η Ινδία θα επιχειρήσει εφαρμογή του δόγματος “Cold Start“, με ταχύτατες συμβατικές επιχειρήσεις σε πακιστανικό έδαφος. Τα σχέδια περιλαμβάνουν διείσδυση μηχανοκίνητων σχηματισμών και ταχεία κατάληψη περιορισμένων περιοχών για να καταστήσουν δύσκολη τη διεθνή διαμεσολάβηση υπέρ του Πακιστάν [6,7]. Το Πακιστάν, αντιμέτωπο με την ανισορροπία συμβατικών δυνάμεων, έχει αναπτύξει τακτικά πυρηνικά όπλα μικρής ισχύος (Nasr missile system) για να προκαλέσει έγκαιρη κλιμάκωση και να αποτρέψει ινδικές επιχειρήσεις [8]. Στρατηγικά, η Ινδία βασίζεται σε τριάδα πυρηνικής αποτροπής, ενώ το Πακιστάν σε ευέλικτα συστήματα πυρηνικής πρώτης χρήσης.

Κίνα-Πακιστάν εναντίον Ινδίας-Ρωσίας-Ισραήλ

Η γεωπολιτική διάσταση ενός πολέμου θα είναι εξαιρετικά επικίνδυνη. Η Κίνα, στρατηγικός εταίρος του Πακιστάν, θα επιδιώξει διατήρηση της σταθερότητας για να προστατεύσει το China-Pakistan Economic Corridor και να αποτρέψει εμπλοκή που θα μπορούσε να διαταράξει τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού [9].

Οι ΗΠΑ, έχοντας ζωτικά συμφέροντα στην περιοχή και ανταγωνισμό με την Κίνα, θα επιδιώξουν άμεση αποκλιμάκωση, πιέζοντας και τις δύο πλευρές μέσω διπλωματικών και οικονομικών μοχλών [10]. Η Ρωσία, αν και παραδοσιακά πιο κοντά στην Ινδία, θα κινηθεί προσεκτικά για να μην αποξενώσει το Πακιστάν, με το οποίο διατηρεί νέες στρατηγικές σχέσεις [11].

Στρατιωτικά, το σενάριο προβλέπει σφοδρές μάχες στο Κασμίρ, πλήγματα σε στρατηγικές υποδομές (φράγματα, σιδηροδρομικούς κόμβους, ενεργειακά δίκτυα), ναυτικό αποκλεισμό του λιμανιού του Καράτσι από το ινδικό Ναυτικό μέσω της Δύναμης Δύσης (Western Fleet), αεροπορική υπεροχή με χρήση Rafale, Su-30MKI και S-400 από την πλευρά της Ινδίας, και επιχειρήσεις φθοράς και δολιοφθοράς από πακιστανικές ειδικές δυνάμεις [12]. Η χρήση UAVs και κυβερνοεπιθέσεων θα διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο, με πιθανές επιθέσεις σε δίκτυα ηλεκτροδότησης και επικοινωνιών.

Πυρηνική κλιμάκωση;

Σε περίπτωση πυρηνικής κλιμάκωσης, ακόμη και περιορισμένη ανταλλαγή πυρηνικών πληγμάτων θα μπορούσε να προκαλέσει πάνω από 20-25 εκατομμύρια άμεσους θανάτους, την καταστροφή μεγάλων μητροπολιτικών κέντρων (Νέο Δελχί, Λαχώρη, Καράτσι, Μουμπάι) και τον παγκόσμιο πυρηνικό χειμώνα που θα μείωνε τη μέση θερμοκρασία κατά 2-5°C για μία πενταετία [13]. Η ανθρωπιστική κρίση θα ήταν άνευ προηγουμένου, με μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών, κατάρρευση γεωργικών παραγωγών και επιδείνωση της διεθνούς πολιτικής αστάθειας.

Η μόνη ρεαλιστική ελπίδα αποφυγής ολοκληρωτικής καταστροφής θα ήταν η άμεση διπλωματική παρέμβαση τις πρώτες 24-48 ώρες, ενδεχομένως μέσω απειλής σκληρών κυρώσεων, διεθνούς οικονομικής απομόνωσης και ενεργοποίησης του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για την επιβολή ζώνης κατάπαυσης του πυρός υπό διεθνή επιτήρηση.

Ζ.Χ.

Βιβλιογραφία

1. Robock A, Toon OB. Self-assured destruction: The climate impacts of nuclear war. Bulletin of the Atomic Scientists. 2012;68(5):66-74.
2. Schofield V. Kashmir in Conflict: India, Pakistan and the Unending War. London: I.B. Tauris; 2010.
3. Ganguly S. The Origins of War in South Asia: India-Pakistan Conflicts Since 1947. Boulder: Westview Press; 1994.
4. Bass GG. The Blood Telegram: Nixon, Kissinger, and a Forgotten Genocide. New York: Knopf; 2013.
5. Riedel B. Avoiding Armageddon: America, India, and Pakistan to the Brink and Back. Washington DC: Brookings Institution Press; 2013.
6. Fair CC. In Their Own Words: Understanding the Lashkar-e-Taiba. Oxford: Oxford University Press; 2019.
7. Clary C. Thinking about the Unthinkable: Limited War and Nuclear Use in South Asia. Washington Quarterly. 2010;33(3):81-95.
8. Ladwig WR. A Cold Start for Hot Wars? The Indian Army’s New Limited War Doctrine. International Security. 2007;32(3):158-190.
9. Narang V. Nuclear Strategy in the Modern Era: Regional Powers and International Conflict. Princeton: Princeton University Press; 2014.
10. Small A. The China-Pakistan Axis: Asia’s New Geopolitics. London: Hurst; 2015.
11. Tellis AJ. South Asia Redux: Crisis, Escalation, and Insecurity. Washington DC: Carnegie Endowment for International Peace; 2016.
12. Pant HC. India-Pakistan Conflict: International Reactions and Implications. Strategic Analysis. 2002;26(4):545-556.
13. Krepon M, Dalton T. Deterrence Instability and Nuclear Weapons in South Asia. Washington DC: Stimson Center; 2020.

ΠΗΓΗ