Της
Στην καρδιά των Εξαρχείων, μια συνέλευση ανθρώπων παλεύει όχι απλώς ενάντια σε ένα έργο, αλλά για να κρατήσει ζωντανή την ψυχή μιας γειτονιάς που θέλει να ζει έξω από εμπορικά σχέδια, μέσα σε κοινότητες, μνήμη και αντίσταση.
Τα τελευταία χρόνια, τα Εξάρχεια βρίσκονται στο επίκεντρο μιας ολοκληρωτικής πολιτικής και χωρικής επίθεσης που επιχειρεί να αλλοιώσει τη φυσιογνωμία της γειτονιάς.
Μιας γειτονιάς που εδώ και δεκαετίες αποτελεί σύμβολο αντίστασης, αυτοοργάνωσης, πολιτιστικής έκφρασης και κοινωνικής αλληλεγγύης.
Η αυξανόμενη καταστολή, η καθιέρωση πλέον των ΜΑΤ σε κάθε γωνιά, η συρρίκνωση των ελεύθερων χώρων, οι διαρκείς παρεμβάσεις χωρίς τη συναίνεση των κατοίκων, δεν είναι τυχαίες κινήσεις.
Εντάσσονται σε ένα ευρύτερο σχέδιο «εξευγενισμού» (gentrification), που στοχεύει στον διωγμό όσων ζουν και δημιουργούν στα Εξάρχεια, για να μετατραπεί η γειτονιά σε έναν αποστειρωμένο τουριστικό προορισμό και real estate project.
Σε αυτό το πλαίσιο, το έργο της κατασκευής σταθμού μετρό στην καρδιά της πλατείας Εξαρχείων δεν είναι απλώς μια συγκοινωνιακή παρέμβαση, αλλά ένα ακόμα βήμα στον σχεδιασμό υποβάθμισης του δημόσιου χαρακτήρα της περιοχής.
Απέναντι σε αυτήν την επέλαση, η συνέλευση «Όχι Μετρό στην Πλατεία Εξαρχείων» έχει αναδειχθεί σε βασικό σημείο αντίστασης. Μια ανοιχτή συλλογικότητα κατοίκων, στεκιών, εργαζομένων και φοιτητών που οργανώνονται από τα κάτω για να υπερασπιστούν τον τελευταίο ελεύθερο χώρο της γειτονιάς τους.
Το The Untold μίλησε με μέλη της συνέλευσης για να καταγράψει τι έχουν καταφέρει μέχρι σήμερα, με ποιους τρόπους οργανώνονται, τι σχέσεις έχουν χτίσει μέσα στη γειτονιά και πώς συνεχίζουν να αντιστέκονται απέναντι σε ένα έργο που δεν ήρθε για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες των ανθρώπων των Εξαρχείων, αλλά για να τις εκτοπίσει.
Η συνέλευση έχει ακούσει πολλές φορές ότι αντιτίθεται στο μετρό ως μέσο δημόσιας συγκοινωνίας. Ωστόσο, εάν παρακολουθήσει κάποιος τις ανακοινώσεις της, θα δει ότι η αντίθεσή της είναι στον τρόπο με τον οποίο το συγκεκριμένο έργο σχεδιάστηκε και προωθείται.Χωρίς διαβούλευση, χωρίς σεβασμό στις ανάγκες της γειτονιάς, και με μοναδικό στόχο την εξυπηρέτηση επενδυτικών συμφερόντων. Γιατί το πραγματικό διακύβευμα δεν είναι απλώς ένας σταθμός. Είναι το μέλλον των Εξαρχείων.
Για την ιστορία
«Η συνέλευση «Όχι μετρό στην Πλατεία Εξαρχείων» δημιουργήθηκε τον Μάιο του 2021 μετά από πληροφορία για την ειλημμένη απόφαση να περιφράξουν την πλατεία για την κατασκευή του σταθμού. Είχε ήδη δημιουργηθεί η συνέλευση για το Λόφο του Στρέφη, οπότε είχαμε συγκροτηθεί ως γειτονιά για το ένα θέμα που μας ένοιαζε και ξεκινήσαμε να ασχολούμαστε και με αυτό: να μαθαίνουμε τι θα κάνουν, πώς έχουν σκοπό να το κάνουν.
Ξεκινήσαμε κάνοντας μια μεγάλη εκδήλωση το καλοκαίρι πάνω στην πλατεία με αρχιτέκτονες που μας εξηγούσαν τι ακριβώς σημαίνει το εργοτάξιο στην πλατεία και τι θέλουν να κάνουν. Συνεχίσαμε όλη τη χρονιά με δράσεις, ώστε να αρχίσει ο κόσμος να επανοικειοποιείται την πλατεία – γιατί το κράτος είχε ήδη φροντίσει με τους δικούς του τρόπους να την υποβαθμίσει και να αποκόψει τους ανθρώπους από την χρήση της. Ήταν λίγο δύσκολη η κατάσταση τα τελευταία χρόνια, όπως όλοι ξέρουμε.
Αυτό
συνεχίστηκε μέχρι τον Αύγουστο του
2022, που πλέον ήρθαν να περιφράξουν την
πλατεία με τον τρόπο που όλοι ξέρουμε.
Στις 6 τα ξημερώματα με έναν πλήρη στρατό
κατοχής»
μας εξηγεί η Β..
 |
«Ξεκινήσαμε ως περιφερόμενος θίασος, καταλήξαμε οι “κάτοικοι”»
Μιλώντας με μέλη της Συνέλευσης «Όχι Μετρό στην Πλατεία Εξαρχείων», γίνεται φανερό πως παρά τις αντιξοότητες, η πορεία του συλλογικού αγώνα έχει χαράξει μια ιδιαίτερα σημαντική πολιτική και κοινωνική διαδρομή.
Από μια περιθωριοποιημένη ομάδα «δέκα κάτι» ανθρώπων που δεν είχαν καν το αυτονόητο της τοπικής αναγνώρισης, η συνέλευση κατάφερε σήμερα να συγκαταλέγεται ανάμεσα στις πιο γνωστές πρωτοβουλίες αντίστασης στην πόλη, προκαλώντας δημόσιο διάλογο, κυβερνητικές αντιδράσεις και ακόμα και διεθνές ενδιαφέρον.
Τα μέλη της μοιράστηκαν μαζί μας τα πιο σημαντικά επιτεύγματα που έχουν καταγραφεί μέχρι στιγμής, τις σχέσεις αλληλεγγύης που έχουν χτίσει με τον κόσμο της γειτονιάς και του κινήματος ευρύτερα, αλλά και τις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν στην καθημερινή τους δράση.
Ποια θεωρείτε ως τώρα τα σημαντικότερα επιτεύγματα της συνέλευσης και ποιες ήταν οι μεγαλύτερες δυσκολίες που αντιμετωπίσατε στον αγώνα σας μέχρι σήμερα;
«Ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα μέχρι σήμερα είναι, πιστεύω, η αναγνωρισιμότητα που έχει αποκτήσει η συνέλευση. Ξεκινήσαμε ως «ένας περιφερόμενος θίασος, μια ομάδα από δέκα άτομα και ούτε καν όλοι Έλληνες» – κατά τα λεγόμενα του τότε δημάρχου Κώστα Μπακογιάννη – και σήμερα βλέπουμε να ασχολούνται μαζί μας τα καθεστωτικά μέσα μαζικής ενημέρωσης, ακόμα και κυβερνητικά στελέχη, όπως ο υφυπουργός Μεταφορών κ. Ταχιάος, που απαντά σε ζητήματα που θέτει η συνέλευση. Αυτό είναι κάτι πολύ σημαντικό.
Σε επίπεδο εκπροσώπησης, η συνέλευση κατάφερε να έχει φωνή ακόμη και σε Επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παρόλο που αρχικά το θέμα φαινόταν να αφορά μόνο τη γειτονιά, στην πραγματικότητα η συνέλευση αντιτάχθηκε σε ένα από τα μεγαλύτερα δημόσια έργα που υλοποιούνται αυτή τη στιγμή στη χώρα.
Ένα ακόμα επίτευγμα είναι ότι μετά την κοπή των δέντρων στην πλατεία Εξαρχείων, η Υπηρεσία Πρασίνου του Δήμου υποχρεώθηκε να δημιουργήσει για πρώτη φορά πρωτόκολλο μεταφύτευσης και εκρίζωσης, καθορίζοντας πλέον επίσημα τη σωστή διαδικασία. Άρα, παρότι τα δέντρα εδώ δεν σώθηκαν, άρχισε να αναγνωρίζεται θεσμικά η σημασία του αστικού πράσινου και να μπορούν και σε άλλες γειτονιές να κινηθούν νομικά σε περίπτωση μη τήρησης του πρωτοκόλλου».
 |
«Είμαστε όλοι μαζί σε αυτόν τον κοινό αγώνα, ασχέτως πολιτικού χώρου»
«Θα ήθελα να προσθέσω ότι με αφορμή τη δική μας παρέμβαση για τα δέντρα στην πλατεία, κερδήθηκε αντίστοιχη μάχη στην Ακαδημία Πλάτωνος, όπου οι κάτοικοι στηρίχθηκαν στη δική μας εμπειρία και επιχειρηματολογία για να υπερασπιστούν τα δικά τους δέντρα.
Εμείς, από ένα σημείο και μετά, καταλάβαμε ότι το διακύβευμα ξεπερνούσε τη σωτηρία της πλατείας και αφορούσε συνολικά τους δημόσιους χώρους. Αυτό το γεγονός ένωσε διάφορα κομμάτια του κινήματος και κατάφερε να γεννήσει μια κοινή συνείδηση: ο αγώνας δεν είναι μόνο για το μετρό στα Εξάρχεια, αλλά για το δικαίωμα στον δημόσιο χώρο.
Ακόμα ένα μεγάλο κέρδος είναι ότι, παρά τις αρχικές αμφιβολίες, στην πορεία ενώθηκαν μαζί μας πολλά και διαφορετικά κομμάτια του κινήματος και της γειτονιάς, πέρα από πολιτικές ταμπέλες σε ένα κοινό αγώνα.
Όσο για τις δυσκολίες, «μία από τις μεγαλύτερες ήταν και παραμένει το γεγονός ότι η συνέλευση είναι μονοθεματική, επικεντρωμένη δηλαδή στο θέμα του μετρό στην πλατεία Εξαρχείων. Αυτό ενέχει τον κίνδυνο της εσωστρέφειας: να κλειστούμε στον εαυτό μας και να χάσουμε την επαφή με το ευρύτερο πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο.
Ωστόσο, η συνέλευση προσπαθεί διαρκώς να διατηρεί επικοινωνία με άλλες συλλογικότητες, να συμμετέχει σε συντονισμούς και να μένει συνδεδεμένη με ευρύτερα κινήματα. Έχει τη στήριξη σωματείων όπως το Σωματείο Εκτάκτων Αρχαιολόγων και το Σωματείο Τεχνικών Μισθωτών και γενικά καλλιεργεί σχέσεις με διαφορετικά κομμάτια του κινήματος».
Πώς αξιολογείτε τις μικρές ή μεγάλες – όπως τις αξιολογείτε – νίκες που έχετε πετύχει μέχρι τώρα;
«Εγώ μεγάλες τις αξιολογώ. Το να σύρεις στα δικαστήρια την μεγαλύτερη εταιρεία αυτή τη στιγμή της Ελλάδας, το μεγαλύτερο έργο της χώρας, και να κερδίσεις πέντε φορές, δεν είναι καθόλου αυτονόητο. Και δεν είναι κάτι που γίνεται κάθε μέρα. Οπότε κάθε νίκη για μένα είναι μεγάλη νίκη.
Πιστεύουμε σε κάτι και παρόλο που ξέρουμε ότι έχει δυσκολίες, συνεχίζουμε τον αγώνα. Μετά τα δέντρα αυτό ήταν πάρα πολύ έντονο, γιατί ακούσαμε πάρα πολύ το “ε, σιγά αφού τα κόψανε, τι κερδίσατε”. Κερδίσαμε το ότι ήμασταν εκεί, κερδίσαμε ότι κάναμε φασαρία, ότι μας άκουσαν, ότι στην επόμενη φάση ήταν πιο προσεκτικοί με τις άδειες και το τυπικό κομμάτι της υπόθεσης. Οπότε προφανώς κερδίσαμε το να μας λαμβάνουν υπόψη».
«Αυτή τη στιγμή θίγεται η ασφάλεια των κατοίκων που ζουν επί της Θεμιστοκλέους»
«Η συνέλευση έχει καταφέρει να αναδείξει τις ελλείψεις και την προχειρότητα με την οποία έχει στηθεί όλο αυτό το έργο. Όπως και όλα τα δημόσια έργα. Έχουμε σε δικόγραφο την παραδοχή του ΑΒΑΚΑ – της εταιρείας η οποία πρόκειται να αναλάβει αμέσως μετά την ΕΡΕΤΒΟ τις εργασίες – ότι αυτή τη στιγμή το έργο έτσι όπως είναι δεν μπορεί να βγει.
Ουσιαστικά η εταιρεία αναγκάζεται να πάει τις λαμαρίνες πέντε μέτρα από τις προσόψεις των πολυκατοικιών στη Θεμιστοκλέους (υπάρχει σε ΦΕΚ η απόφαση για 3,50 μέτρα απόσταση από τις εισόδους των σπιτιών, την οποία προηγουμένως είχαν καταπατήσει) για να διασφαλιστεί η προσέλευση οχημάτων έκτακτης ανάγκης, όπως πυροσβεστικά, ασθενοφόρα αλλά και σε περίπτωση συνωστισμού να υπάρχει χώρος. Στο τελευταίο δικαστήριο που κερδήθηκε, ο δικαστής αναγράφει πάρα πολύ αναλυτικά τα παραπάνω και θίγει πάρα πολύ το θέμα της ασφάλειας. Αυτή τη στιγμή θίγεται η ασφάλεια των κατοίκων, των εργαζομένων και των περαστικών επί της οδού Θεμιστοκλέους».
«Η διάσωση της πλατείας δεν έχει να κάνει μόνο με τη διάσωση των δέντρων. Έχει να κάνει με το τί ακριβώς είναι η πλατεία»
Στη διάρκεια του αγώνα για την υπεράσπιση της πλατείας στα Εξάρχεια, η συνέλευση ήρθε αντιμέτωπη με πολλές και διαφορετικές προκλήσεις. Από τη στιγμή εγκατάστασης των λαμαρινών και την κοπή των δέντρων, μέχρι την κλιμακούμενη βία και την καταστολή, κάθε φάση απαιτούσε δύναμη, επιμονή και επαναπροσδιορισμό στόχων.
«Νομίζω πως κάθε φάση υπεράσπισης της πλατείας είχε τη δική της δυσκολία. Είτε μιλάμε για την πρώτη εγκατάσταση των λαμαρινών, είτε για την κοπή των δέντρων ή την επέκταση του εργοταξίου, κάθε βήμα ήταν μια σκληρή διαδικασία, πέρα από τη βιαιότητα που τη συνόδευε. Η καταστολή ήταν πολύ έντονη.
Ίσως η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν να πείσουμε ξανά τη γειτονιά ότι αυτός ο αγώνας δεν αφορά μόνο την προστασία του πράσινου. Από τη στιγμή που κόπηκαν τα δέντρα, πολλοί ένιωσαν πως ο αγώνας έχασε το νόημά του. Όμως, για εμάς, η υπεράσπιση της πλατείας είχε και έχει βαθύτερη σημασία: αφορά την υπεράσπιση ενός ελεύθερου δημόσιου χώρου, με όλη τη συμβολική και πολιτική του διάσταση.
Γύρω από την πλατεία έχουν πολιτική στέγη πολλά κομμάτια του κόσμου που δεν επιθυμούν να ενταχθούν σε κάποιο κόμμα. Υπάρχουν κοινωνικά κέντρα, καταλήψεις, κοινωνικές κουζίνες, η Αυτοοργανωμένη δομή υγείας Εξαρχείων και άλλες πρωτοβουλίες που δίνουν ζωή και χαρακτήρα στην περιοχή.
Η πιο κρίσιμη στιγμή ήταν, λοιπόν, η περίοδος αμέσως μετά την κοπή των δέντρων: το πολιτικό ερώτημα του πώς θα συνεχίσουμε, πώς θα πλαισιώσουμε τον αγώνα, πώς θα περάσουμε στο επόμενο στάδιο. Για εμάς, ήταν ξεκάθαρο ότι ο αγώνας συνεχίζεται – και το μεγάλο στοίχημα ήταν να πείσουμε και τους εαυτούς μας και τον κόσμο γι’ αυτό. Ξέραμε ότι θα κόψουν τα δέντρα και, όσο βάρβαρο κι αν ήταν όταν έγινε, ήμασταν προετοιμασμένοι.
Έτσι, το πιο δύσκολο κομμάτι ήταν να επαναπροσδιορίσουμε τι υπερασπιζόμαστε: όχι μόνο το πράσινο, αλλά την ίδια την πλατεία, τον δημόσιο χώρο και τη φυσιογνωμία των Εξαρχείων. Και πιστεύω ότι το κερδίσαμε».
Και για όσους δεν ξέρουν τι έχει γίνει μέχρι τώρα, καταγράψαμε συνοπτικά πέντε βασικά σημεία από τη νομική προσπάθεια που έχει κάνει η Συνέλευση σχετικά με την επέκταση του εργοταξίου. Πρόκειται για σημαντικά βήματα που δείχνουν τι μπορεί να καταφέρει η συλλογική κινητοποίηση. Τα παρουσιάζουμε εδώ με απλό τρόπο, για να μπορεί να τα παρακολουθήσει και όποιος/α δεν είχε μέχρι τώρα επαφή με τη Συνέλευση ή την υπόθεση.
113 κάτοικοι των Εξαρχείων κάνουμε αίτηση ασφαλιστικών μέτρων στην οποία ζητάμε την άρση της επέκτασης του εργοταξίου λόγω σοβαρών ζητημάτων ασφαλείας που προκύπτουν από την αδυναμία διέλευσης οχημάτων εκτάκτου ανάγκης κατά μήκος της Θεμιστοκλέους, και από την κλιματική επιβάρυνση. Τα κερδίζουμε όσων αφορά το κομμάτι της Θεμιστοκλέους.
Η εταιρεία αναγκάζεται από το δικαστήριο να απομακρύνει άμεσα τις λαμαρίνες επί της Θεμιστοκλέους, δεν το κάνει. Μετά από σχεδόν 1.5 μήνα μη συμμόρφωσης της ΕΜ με την απόφαση, μέσω του πληρεξούσιου δικηγόρου μας και δικαστικής επιμελήτριας, προχωράμε στην αναγκαστική εκτέλεση με δικά μας – του κίνηματος και του κόσμου προφανώς – χρήματα και συνεργείο.
Αφού απομακρύνουμε κομμάτι των λαμαρινών επί της Θεμιστοκλέους αλλά πριν τελειώσει πλήρως η αναγκαστική εκτέλεση, η εταιρεία κάνει αίτηση ανακοπής της αναγκαστικής εκτέλεσης της απόφασης των ασφαλιστικών. Την χάνει. Σ αυτό το δικαστήριο η εταιρεία παραδέχεται για πρώτη φορά δημοσίως ότι χωρίς την επέκταση (η οποία βάζει τις ζωές των κατοίκων και περαστικών σε κίνδυνο) το έργο δεν βγαίνει! Το δικαστήριο αποφασίζει την μετακίνηση των λαμαρινών στα 5 μέτρα από την είσοδο των πολυκατοικιών, με εξαίρεση δύο σημείων όπου συνεχίζονται εργασίες της ΕΥΔΑΠ και της ΔΕΗ.
Κάνουν αίτηση ανάκλησης της απόφαση των ασφαλιστικών μέτρων. Την χάνουν.
Τον Μάρτιο, κατά τη κύρια εκδίκαση της αίτησης ανακοπής της εκτέλεσης αποφασίζεται από το δικαστήριο άρση της ανακοπής εκτέλεσης στα σημεία της Βαλτετσίου και Αραχώβης (όπου τον Νοέμβριο γίνονταν εργασίες οπότε είχε αποφασισθεί ότι δεν θα απομακρυνθούν οι λαμαρίνες τους). Το δικαστήριο διατάσσει την μετακίνηση των λαμαρινών στα 5 μέτρα κατά μήκος της Θεμιστοκλέους με μόνη εξαίρεση τα περιξ του υπέργειου υποσταθμού της ΔΕΗ. Αυτή τη φορά η εταιρεία συμμορφώνεται και εκτελεί μόνη της την απόφαση.
Μετά από πολύμηνους αγώνες και συνεχή κινητοποίηση, τα μέλη της Συνέλευσης υπεράσπισης της Πλατείας Εξαρχείων μιλούν για τα επόμενα βήματα που σχεδιάζουν να ακολουθήσουν, παραμένοντας πιστά στον βασικό στόχο τους και ανοιχτά στις κοινωνικές εξελίξεις.
Ποια είναι λοιπόν τα επόμενα βήματα της συνέλευσης για το μετρό στα Εξάρχεια;
«Ο δρόμος ανοίγει προχωρώντας. Από την αρχή κινούμασταν βήμα-βήμα, χωρίς οριοθετημένο πλάνο, ανταποκρινόμενοι στις εργασίες που πραγματοποιούνταν, στις αντιδράσεις των εταιρειών και στα μηνύματα που έστελναν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Το ίδιο συνεχίζουμε να κάνουμε και τώρα. Ξέρουμε ότι τα έργα βρίσκονται ακόμα σε αρχικό στάδιο, στις πρόδρομες εργασίες, οπότε, αναλόγως με τις επόμενες κινήσεις τους, θα οργανώσουμε και εμείς τις δικές μας αντιδράσεις, ακόμα και σε νομικό επίπεδο».
«Η στοχοθεσία της συνέλευσης είναι ξεκάθαρη: «Όχι μετρό στην πλατεία Εξαρχείων»
«Με βάση αυτή τη σαφή θέση, κάθε φορά επεξεργαζόμαστε πολιτικά τα επόμενα βήματά μας, χωρίς να αποκόβουμε τον αγώνα μας από το ευρύτερο κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο. Χρησιμοποιώντας ως βασικό όχημα το θέμα της κατασκευής του μετρό, ανοίγουμε παράλληλα συζητήσεις και για άλλα σημαντικά ζητήματα όπως τα δημόσια έργα, ο δημόσιος χώρος και οι συγκοινωνίες.
Πρόσφατα, η συνέλευση διοργάνωσε μια πολύ ενδιαφέρουσα εκδήλωση που έθετε το ζήτημα της ασφάλειας στα δημόσια έργα και ειδικότερα στη Γραμμή 4 του Μετρό. Με αυτόν τον τρόπο, επιδιώκουμε να διευρύνουμε τη θεματολογία μας, χωρίς να χάνουμε ποτέ από το κέντρο της δράσης μας την υπεράσπιση της πλατείας.
Πάντα
απευθυνόμαστε πρωτίστως στη γειτονιά,
αλλά και στην κοινωνία γενικότερα».
Το έργο του μετρό έχει επηρεάσει εμφανώς την καθημερινότητα των κατοίκων των Εξαρχείων. Οι λόγοι για τους οποίους συμβαίνει αυτό είναι ξεκάθαροι. Ακόμη και αν δεν είσαι ενημερωμένος, μια βόλτα γύρω από την πλατεία αρκεί: υποβάθμιση της ποιότητας ζωής, αλλοίωση του μικροκλίματος, έλλειψη δημόσιου χώρου, έντονη αστυνομική παρουσία και απώλεια της ιδιωτικότητας είναι από τα προβλήματα που μπορεί να αντιληφθεί κανείς με μεγάλη ευκολία.
«Στην αρχή υπήρχε μεγάλος πόλεμος γύρω από αυτό το θέμα – κάποιοι υποστήριζαν ότι θα ήταν προς το καλύτερο, βασισμένοι σε όσα μας έλεγαν για ολοκλήρωση σε δέκα χρόνια. Ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου και ειδικά όταν ξεκίνησε η διαδικασία ελέγχου των πολυκατοικιών – που τελικά έγινε μόνο τυπικά σε ελάχιστες και χωρίς σοβαρή μελέτη στατικότητας – άρχισαν να βλέπουν όλοι κι άλλοι ότι η κατασκευή μετρό στην πλατεία δεν είναι ούτε εύκολη ούτε ασφαλής.
Πλέον δεν υπάρχει ο ίδιος πόλεμος απόψεων όπως στην αρχή. Αντίθετα, γίνεται αντιληπτό ότι έχει υποβαθμιστεί η ποιότητα ζωής: ακόμα και οι πρόδρομες εργασίες προκάλεσαν τεράστια όχληση, πόσο μάλλον αν προχωρήσουν οι πιο βαριές εργασίες. Το μικροκλίμα έχει ήδη επηρεαστεί σοβαρά – υπάρχει μάλιστα μελέτη με θερμοκάμερες που το αποδεικνύει».
Μπορείτε να δείτε εδώ την εκδήλωση της συνέλευσης «Όχι μετρό στην πλατεία Εξαρχείων», στην οποία παρουσιάζεται μια τέτοια μελέτη, αλλά και πολλές άλλες χρήσιμες πληροφορίες αναφορικά με τα δικαιώματά μας στις γειτονιές μας:
«Η γειτονιά έχει στερηθεί έναν από τους ελάχιστους δημόσιους χώρους της, σε μια ήδη πυκνοκατοικημένη περιοχή. Η κυκλοφορία έχει γίνει εφιάλτης: δεν υπάρχει ορατότητα, τα εργοτάξια επεκτείνονται χωρίς ενημέρωση και πρόβλεψη κυκλοφοριακών ρυθμίσεων, σκάμματα και τρύπες εμφανίζονται χωρίς προειδοποίηση, ενώ συχνά κόβεται το νερό ή το ρεύμα χωρίς ενημέρωση.
Ένα τεράστιο θέμα είναι και η αστυνομοκρατία: το εργοτάξιο στήθηκε στις 9 Αυγούστου, ώστε να εκμεταλλευτούν τη χαμηλή κινητικότητα του καλοκαιριού. Στήθηκαν λαμαρίνες και συρματοπλέγματα, ενώ μόνιμα πια υπάρχουν πάνοπλες αστυνομικές δυνάμεις. Οι κάτοικοι, γονείς και παιδιά, περνούν καθημερινά μπροστά από αστυνομικούς με παρατεταμένα όπλα. Έχουν αναφερθεί παρενοχλήσεις, σεξιστικά σχόλια, προσαγωγές και συλλήψεις, απλά λόγω πολιτικής ταυτότητας ή ακόμα και χωρίς λόγο. Η παρουσία της αστυνομίας θυμίζει στρατό κατοχής – συνεχής έλεγχος, επιτήρηση, φόβος».
«Στις πρώτες διαδηλώσεις, δεν μπορούσαμε καν να πλησιάσουμε την πλατεία: μας απωθούσαν με χημικά και ξύλο, υπήρχαν ακόμα και αύρες. Γι’ αυτό νομίζω ότι τα τρία βασικά ζητήματα είναι το θέμα της ασφάλειας, η υποβάθμιση λόγω της στέρησης δημόσιου χώρου και η επιβολή ενός καθεστώτος αστυνομοκρατίας».
«Ένα ακόμα σοβαρό θέμα είναι και η ιδιωτικότητα: ξαφνικά όλοι βλέπουν μέσα στα σπίτια των απέναντι. Οι κάτοικοι των πολυκατοικιών που βλέπουν στην πλατεία είναι σε συνεχή οπτική επαφή με τους εργάτες του εργοταξίου. Θυμάμαι χαρακτηριστικά, όταν άνθρωποι ανέβαιναν στους γερανούς για να κόψουν δέντρα, μπορούσαν να δουν μέσα στα σπίτια των κατοίκων».
«Και φυσικά, δεν συζητάμε καν για τα άτομα με αναπηρία. Αν είσαι ηλικιωμένος ή αν κινείσαι με αμαξίδιο, η κατάσταση είναι πλέον τραγική. Ήδη πριν υπήρχε σοβαρό ζήτημα με την κατάληψη των πεζοδρομίων από τραπεζοκαθίσματα. Τώρα, με τα σκαμμένα πεζοδρόμια και τα εργοτάξια, η κίνηση είναι σχεδόν αδύνατη».
Το έργο του μετρό στα Εξάρχεια δεν επηρεάζει μόνο την καθημερινότητα και την ποιότητα ζωής των κατοίκων, αλλά έχει προκαλέσει και σημαντικές οικονομικές αλλαγές στη γειτονιά. Οι αυξήσεις των ενοικίων, η μεταβολή της φυσιογνωμίας των καταστημάτων και η υποβάθμιση των δημόσιων υπηρεσιών αποτελούν μόνο μερικές από τις συνέπειες.
«Η αλήθεια είναι ότι η αλλαγή στην οικονομική κατάσταση είχε ξεκινήσει πριν ακόμα ανακοινωθεί το έργο του μετρό. Ούτως ή άλλως, με την υπόσχεση για το μετρό, τα ενοίκια και το κόστος ζωής είχαν αυξηθεί δραματικά. Αυτό ήταν το πιο εντυπωσιακό – αυτό που πραγματικά ήθελαν να πετύχουν με το μετρό, το είχαν ήδη κάνει – γιατί όλοι ξέρουμε ότι το μετρό είναι πολιτική βεντέτα, δεν έχει καμία συγκοινωνιακή χρησιμότητα σε αυτό το σημείο ούτε χωράει πρακτικά.
Η περιοχή έχει γίνει πιο ακριβή για τους κατοίκους και για όσους θέλουν να μετακομίσουν εδώ. Και το πιο ειρωνικό είναι ότι το μετρό ουσιαστικά χρησιμοποιείται ως πολιτική αφορμή για έλεγχο της περιοχής, χωρίς να έχει ουσιαστική χρησιμότητα για την περιοχή.
Δεν περίμεναν όμως ότι θα υπήρχαν και άνθρωποι που θα αντιστέκονταν σε όλο αυτό, με αφορμή χρησιμοποιώντας το σταθμό του μετρό ως αφορμή για τη διαμαρτυρία τους. Τα ενοίκια έχουν εκτοξευτεί, παρά το γεγονός ότι η κατασκευή του μετρό δεν έχει ξεκινήσει με την αναμενόμενη ταχύτητα»
«Το μετρό έγινε απλώς αφορμή. Στην πραγματικότητα, η γειτονιά έχει υποβαθμιστεί σε πολλούς τομείς. Υπάρχουν σοβαρά προβλήματα με την καθαριότητα, την έλλειψη υποδομών όπως σχολικές εγκαταστάσεις και πεζοδρόμια, αλλά και με την απουσία φροντίδας για τους ελεύθερους χώρους και τους χώρους πρασίνου. Η απομάκρυνση δημόσιων υπηρεσιών, όπως τα ΚΑΠΗ, οι Λέσχες Φιλίας και τα ταχυδρομεία, έχει δημιουργήσει μεγάλο κενό στις ανάγκες της γειτονιάς. Όλα είναι στο βωμό του χρήματος.
Η κατάσταση επιδεινώνεται και στον τομέα της ψυχαγωγίας, με την εμφάνιση νέων καταστημάτων που δεν σέβονται τον χαρακτήρα της περιοχής. Τα ωράρια λειτουργίας αυτών των καταστημάτων έχουν διευρυνθεί και τα πεζοδρόμια έχουν μετατραπεί σε προέκταση των μαγαζιών. Οι υπηρεσίες που προσφέρουν είναι υπερβολικά ακριβές και δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες των ντόπιων.
Η εικόνα των Εξαρχείων αλλάζει ριζικά. Η περιοχή χάνει τη φυσιογνωμία της και μετατρέπεται σε μια ζώνη για διασκέδαση, με όποια δραστηριότητα που δεν έχει σχέση με την κατανάλωση να στοχοποιείται και να καταστέλλεται.
«Μάλιστα, αυτή τη στιγμή, για την Πλατεία Εξαρχείων απασχολούνται 300 αστυνομικοί την ημέρα. Και αν σκεφτούμε ότι αυτές οι δαπάνες χρησιμοποιούνται για τη διατήρηση της τάξης στην περιοχή, αντιλαμβανόμαστε πόσο εντατικά εφαρμόζεται η πολιτική της αστυνομοκρατίας».
Αυτός ο «πόλεμος» που φαινομενικά αφορά μια απλή υποδομή, στην πραγματικότητα αποκαλύπτει την ανάγκη για κοινωνική και πολιτική έκφραση, που η γειτονιά των Εξαρχείων υπερασπίζεται με πείσμα.
Γιατί όμως μιλάμε για πολιτική βεντέτα; Και βασικά γιατί αυτή η βεντέτα αφορά τα Εξάρχεια και όχι κάποια άλλη περιοχή;
«Γιατί τα Εξάρχεια πονάνε. Τα Εξάρχεια τους πονάνε και θα τους πονάνε πάντα μια ζωή. Εδώ καλλιεργείται η συνείδηση της αντίστασης στη βαρβαρότητα του κράτους και η έννοια της συλλογικότητας και της αλληλεγγύης Εδώ ανοίγει το μυαλό σου. Πάντα ήταν μια ανήσυχη γειτονιά. Από τότε που ξεκίνησαν να είναι γύρω γύρω τα πανεπιστήμια, ξεκίνησε να είναι μια φωλιά εναλλακτικών ανθρώπων, ανήσυχων πνευμάτων, καλλιτεχνών, βιβλιοφάγων. Υπήρχαν τα βιβλιοπωλεία, τα δισκάδικα, τα πολιτικά στέκια, τα εναλλακτικά μαγαζιά
Όλα εδώ γύρω συνέβαιναν και συμβαίνουν γινόντουσαν και επειδή ξέρουν ότι αυτό έχει ριζώσει πολύ βαθιά στην γειτονιά έχουν λυσσάξει να το καταστείλουν και δεν μπορούν να καταλάβουν ότι αυτό είναι μέσα σου, δεν έχει να κάνει μόνο με την γειτονιά.
Θα φτιάξουν το μετρό; Εδώ πιο πάνω θα είναι οι καταλήψεις και τα στέκια μας. Δεν πρόκειται να κάνουμε πίσω σ’ αυτό. Η ανάγκη των ανθρώπων να εκφράζονται κοινωνικά και πολιτικά δεν μπορεί να σταματήσει επειδή έγινε ένα σταθμός».
Αντί επιλόγου
Στα Εξάρχεια, όπως και σε κάθε γειτονιά, το μήνυμα που αξίζει να μεταδοθεί είναι ότι καμία μάχη δεν πάει χαμένη, ακόμα κι αν η τελική έκβαση φαντάζει απογοητευτική. Η πραγματική αξία βρίσκεται στο να υπερασπίζεσαι τον χώρο που ζεις, να στέκεσαι δίπλα στους ανθρώπους της κοινότητάς σου και να συμμετέχεις ενεργά στις πολιτικές διαδικασίες. Οι γειτονιές δεν είναι απλώς τόποι διαμονής, αλλά χώροι ζωής και μνήμης όπου γεννιούνται σχέσεις, αλληλεγγύη και συλλογικές προσπάθειες.
Ακόμα κι αν φαίνεται ότι ο αγώνας είναι δύσκολος ή ότι οι προκλήσεις είναι ανυπέρβλητες, η αξία της συμμετοχής, της διαρκούς παρουσίας και της υπεράσπισης του δικαιώματος να ζεις και να εκφράζεσαι σε έναν δημόσιο χώρο είναι ανεκτίμητη. Μέσα από αυτές τις διαδικασίες, δημιουργούνται αόρατα, αλλά ισχυρά, δίκτυα αλληλοβοήθειας και αλληλεγγύης, τα οποία δεν μπορούν να αντικατασταθούν.
Η κοινότητα είναι αυτό που δίνει ζωή στις γειτονιές. Είναι το στήριγμα, η συντροφικότητα και η δύναμη που κάνουν τον καθημερινό αγώνα πιο ανθεκτικό και πιο ουσιαστικό. Επομένως, η υπεράσπιση αυτής της κοινότητας και της συμμετοχής είναι το πιο σημαντικό καθήκον, όχι μόνο για τα Εξάρχεια, αλλά για κάθε γειτονιά στην Αθήνα.
Φωτογραφίες:
Μαρία Γαλάτη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου