
Κρίσιμα ζητήματα Δασικής και Περιβαλλοντικής Πολιτικής με έμφαση στο Εθνικό Πάρκο Σχινιά-Μαραθώνα
*Σοφία Ε. Παυλάκη,
Δικηγόρος, ΜΔΕ Δασική & Περιβαλλοντική πολιτική,
υπ. Δρ. Παν/μίου Αιγαίου,
μέλος Επιστημονικού Συμβουλίου Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος & Βιωσιμότητας
Εισήγηση
στο πλαίσιο επιστημονικής Ημερίδας που διοργάνωσαν οι «Φίλοι του
Εθνικού Πάρκου & Υγροτόπου Σχινιά – Μαραθώνα» σε συνεργασία με το
«Επιμελητήριο Περιβάλλοντος & Βιωσιμότητας» στις 23 Μαρτίου 2025,
στο Μουσείο Μαραθωνίου Δρόμου, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Δασών 2025.
1. Δασική και περιβαλλοντική προστασία
Το Σύνταγμα του 1975 περιέλαβε για πρώτη φορά διατάξεις για την προστασία του περιβάλλοντος στο άρθρο 24
από το οποίο απορρέει υποχρέωση της πολιτείας να προβαίνει στη λήψη των
απαιτούμενων μέτρων για την περιβαλλοντική προστασία. Η δασική προστασία και η αναδάσωση
κατοχυρώνονται στα άρθρα 24 και 117 παρ. 3, ενώ µε την ερμηνευτική
δήλωση του άρθρου 24 αποδίδεται η έννοια του δάσους, κρίσιµη για τη
συγκρότηση της οποίας είναι η οργανική ενότητα της βλάστησης.
Τα δασικά οικοσυστήματα υπάγονται έτσι σε αυστηρό καθεστώς προστασίας, ενώ επιβάλλεται απαγόρευση μεταβολής του προορισμού τους και υποχρέωση αναδάσωσης
σε περίπτωση καταστροφής τους. Στο πλαίσιο αυτό ψηφίστηκε ο ν. 998/1979
για την προστασία των δασών και ενώ θα περίμενε κανείς πως θα είμαστε
σήμερα πρωτοπόροι στην προστασία του περιβάλλοντος και των δασών, τα
πράγματα δεν εξελίχθηκαν και τόσο καλά, όπως όλα δείχνουν.
Στα χρόνια που ακολούθησαν ξεκίνησε μία συστηματική καταστρατήγηση των Συνταγματικών κανόνων, με την εισαγωγή στον ν. 998/1979 μιας ατέλειωτης σειράς επιτρεπτών επεμβάσεων
στα δάση και στις δασικές εκτάσεις που κάθε άλλο παρά συνάδουν με την
οικολογική αξία τους και την αποστολή τους, σε βαθμό που σήμερα μπορούμε
να ισχυριστούμε χωρίς υπερβολή ότι στα δάση μας, ακόμα και στα πιο
πολύτιμα από αισθητικής και οικολογικής απόψεως, επιτρέπονται τα πάντα:
οικισμοί, καλλιέργειες, δομές, γήπεδα, βιομηχανίες, λατομεία,
στρατόπεδα, κτηνοτροφικές μονάδες, ξενοδοχεία, γκολφ, ΧΥΤΑ, μονάδες
Α.Π.Ε., δρόμοι και πολλά άλλα.
2. Αποδόμηση της Δασικής προστασίας
Παράλληλα ξεκίνησε η συστηματική απαξίωση του ρόλου της Δασικής υπηρεσίας με την υποστελέχωση και την αποδόμησή της, τον περιορισμό της σε ρόλο απλού παρατηρητή και την ανάθεση των αρμοδιοτήτων της σε ιδιώτες – εξωθεσμικούς φορείς, των οποίων ωστόσο οι καταστατικοί σκοποί δεν προβλέπουν αρμοδιότητες δασικής διαχείρισης και προστασίας.
Μερικά αντιπροσωπευτικά παραδείγματα για αυτό είναι τα ακόλουθα:
α) Η αφαίρεση της δασοπυρόσβεσης
από τις δασικές υπηρεσίες και η υπαγωγή της στο Πυροσβεστικό Σώμα με
τον ν. 2612/1998, μολονότι το Συμβούλιο της Επικρατείας έχει αναγνωρίσει
ότι μόνο πρόσφορο σύστημα προστασίας των δασών είναι εκείνο της ενιαίας προστασίας τους από τις Δασικές αρχές (ΣτΕ Ολ 2753/1994, ΣτΕ 3342/1999).
β)
Οι απευθείας αναθέσεις της αποκατάστασης των δασών σε εξωθεσμικούς
φορείς -συνήθως εταιρικούς κολοσσούς- μέσω του θεσμού του «αναδόχου αναδάσωσης»
(άρθ. 42 παρ. 3 ν. 998/1979, ΠΝΠ της 13/8/2021, ν. 4824/2021), αντίθετα
με τη νομοθεσία των δημοσίων έργων και του ανταγωνισμού και ενώ το
κράτος διαθέτει τις υπηρεσίες του που με πολύ χαμηλότερο κόστος, σε
σχέση με τα υπέρογκα κονδύλια που δαπανώνται, θα μπορούσε να φέρει σε
πέρας το σχετικό έργο με επιτυχία.