Στεγαστική κρίση: Σπιράλ τρόμου, αύξηση ενοικίων, μείωση ιδιοκατοίκησης - Η κρίση στέγης στην Ευρώπη και η δραματική κατάσταση στην Ελλάδα (UPDATE)

Σε εφιάλτη χωρίς τέλος εξελίσσεται η στεγαστική κρίση στη χώρα μας, ιδιαίτερα στις μεγάλες πόλεις όπου είναι συγκεντρωμένο το μεγαλύτερο ποσοστό ενοικιαστών. Τα μέτρα της κυβέρνησης που εξαγγέλθηκαν το τελευταίο διάστημα ούτε ως ασπιρίνη λειτουργούν στο μεγαλύτερο αυτή τη στιγμή πρόβλημα για τα νοικοκυριά και τους εργαζόμενους. Όλες οι έρευνες πιστοποιούν ότι η στέγη, τα αυξημένα δηλαδή ενοίκια και το κόστος σε ρεύμα, δυο από τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα, είναι τα πρώτα προβλήματα των πολιτών σήμερα. Αντί για μέρα που θα αντιμετώπιζαν το μείζον κοινωνικό πρόβλημα, όπως για παράδειγμα τη διάθεση “κοινωνικών κατοικιών” με χαμηλό ενοίκιο, η κυβέρνηση Κ. Μητσοτάκη σχεδιάζει να παραχωρήσει σε μεγάλες real estate εταιρείες τα κτίρια του δημοσίου. Στα σχέδια τους φυσικά- ειδικά σε ότι αφορά στα κέντρα των μεγάλων πόλεων- είναι η κατασκευή και λειτουργία νέων ξενοδοχείων ή πολυτελών κατοικιών που θα απευθύνονται σε κατέχοντες. 

Αύξηση χωρίς φρένο σε τιμές και ενοίκια

Μόλις πρόσφατα σε έκθεση της Eurostat αναλύθηκε το φαινόμενο της στεγαστικής κρίσης που αφορά σε όλες τις χώρες της Ευρώπης. Κατά μέσο όρο στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης το διάστημα 2010-2022 οι τιμές των ακινήτων εκτινάχθηκαν κατά 47%. Η τάση που συνεχίζεται ανοδικά και τα επόμενα δύο χρόνια επιτείνει τη στεγαστική κρίση σε όλη την Ευρώπη όπου επίσης καταγράφονται μεγάλες αυξήσεις τόσο στις τιμές των ακινήτων όσο και στα ενοίκια. 

Η χώρα μας ωστόσο είναι και πάλι πρωταθλήτρια στις αυξήσεις ενοικίων. Η έκθεση της Eurostat για το 2023 καταγράφει αύξηση κόστους ενοικίασης και για τους 27 της Ευρωπαϊκής Ένωσης 18%. Στην Ελλάδα το ποσοστό είναι 37%. Ιδιαίτερα στα μεγάλα αστικά κέντρα Αθήνα – Θεσσαλονίκη αλλά και στις πόλεις με Πανεπιστήμια που συγκεντρώνεται υψηλό ποσοστό φοιτητικού πληθυσμού, η αύξηση ενοικίων ξεπερνά το 40% την τελευταία 5ετία. Σύμφωνα με το δίκτυο Ε-real Εstates το διάστημα 2018-2023 το κόστος ενοικίασης στην Ελλάδα καταγράφει αύξηση από 43% έως 52%. Ειδικά για την Αθήνα το ίδιο διάστημα η αύξηση είναι της τάξης του 62%.

Για το επόμενο διάστημα προβλέπονται και νέες αυξήσεις ενώ για το 2024 η αύξηση υπολογίζεται σε 9% , λόγω της αυξημένης ζήτησης αλλά και της υψηλής φορολογίας. Το κόστος ενοικίασης “τρέχει” με υπερτριπλάσιο ρυθμό από τον γενικό πληθωρισμό, δηλώνουν τα κτηματομεσιτικά γραφεία και οι αυξήσεις αφορούν πλέον σε όλα τα αστικά κέντρα της χώρας. Διαβάζοντας τα παραπάνω ποσοστά είναι λογικό ότι το 40% του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών κατευθύνεται για την κάλυψη στο κόστος στέγασης. Αυτό είναι και το υψηλότερο καταγεγραμμένο ποσοστό σε όλη την Ευρώπη. Στο μεταξύ το εισόδημα εξανεμίζεται διαρκώς από την τριπλέτα της ακρίβειας στη χώρα μας, “ενοίκια-ρεύμα- διατροφή”.

Το δυσβάσταχτο κόστος διαβίωσης δημιουργεί εκρηκτικές καταστάσεις και έχει σοβαρές επιπτώσεις στον κοινωνικό ιστό της χώρας αλλά και στην υγεία των πολιτών. Η ίδια η ΕΛΣΤΑΤ κατέγραψε ότι το 47,3% των νοικοκυριών αντιμετωπίζει δυσκολίες στην πληρωμή πάγιων λογαριασμών, όπως το ενοίκιο και το ρεύμα. Άλλο ένα ποσοστό της τάξης του 44% δηλώνει αδυναμία να αντιμετωπίσει τις στοιχειώδεις ανάγκες του.  Με τους μισθούς καθηλωμένους τα τελευταία χρόνια, οι εξαγγελίες για αύξηση του κατώτατου μισθού αλλά και των συντάξεων κατά 10 ή 20 ευρώ όταν οι τιμές στα βασικά είδη διαβίωσης εκτινάσσονται διαρκώς, είναι κυβερνητικός εμπαιγμός. 

… Χάνονται σπίτια 

Παράλληλα με την αύξηση ενοικίων στη χώρα μας καταγράφεται μεγάλη μείωση της ιδιοκατοίκησης. Η κυρίαρχη πολιτική της κυβέρνησης ήδη από το 2019 για την ενίσχυση του τουρισμού αλλά και των επενδύσεων σε real estate έχει μετατρέψει το κοινωνικό δικαίωμα σε στέγη σε πολυτελές εμπόρευμα. Μια ματιά μόνο στα ρεπορτάζ των τελευταίων μηνών για τα εκατομμύρια που “επενδύονται” σε ακίνητα και κατασκευές ξενοδοχειακών μονάδων, μπορεί να φωτίσει τις αιτίες για την εφιαλτική άνοδο στο κόστος στέγασης. 

Το φαινόμενο πάντως της μείωσης ιδιοκατοίκησης στη χώρα μας οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε περαιτέρω αύξηση των ενοικίων. Τα πρόσφατα στοιχεία πανελλαδικής έρευνας από το δίκτυο Ε-real Εstates αποτυπώνουν ένα ιστορικό χαμηλό για τη χώρα μας. Το 2015 το ποσοστό ιδιοκατοίκησης έφτανε το 75%. Σήμερα είναι 69,6% με τάση περαιτέρω μείωσης. Μόνο κατά την 3ετία 2019-2022 καταγράφεται μείωση κατά 2,6 μονάδες. Πρακτικά “χάθηκαν” περίπου 102.695 κατοικίες. Οι εκτιμήσεις είναι δυσοίωνες και για το επόμενο διάστημα. Η απελευθέρωση των πλειστηριασμών ακόμη και για οφειλές κάτω των 30.000 ευρώ εκτιμάται ότι θα οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερη απώλεια στην ιδιοκτησία κατοικίας. 

Την ίδια στιγμή στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης το ποσοστό ιδιοκατοίκησης ανέρχεται σε 69% με μεγάλες ωστόσο αποκλίσεις ανάμεσα στις χώρες -μέλη. Οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις οποίες σημειώνονται τα υψηλότερα ποσοστά ιδιοκατοίκησης είναι οι: Ρουμανία με 96%, Σλοβακία με 94%, Σερβία με 92% και Κροατία με 91%. Αντίθετα στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης όπου και οι μισθοί είναι πολύ υψηλότεροι, τα ποσοστά σε ιδιοκατοίκηση είναι πολύ χαμηλότερα και είναι τα εξής: Γαλλία 63%, Δανία 60%, Γερμανία 48% και Αυστρία 54%.

ΠΗΓΗ

- ΔΙΑΒΑΣΤΕ, επίσης, άλλο ένα ρεπορτάζ για τη στεγαστική κρίση:

H κρίση στέγης εξαπλώνεται στην Ευρώπη. Tο εξαιρετικό παράδειγμα της «κόκκινης Βιέννης» και η δραματική κατάσταση στην Ελλάδα

Σπίτι μου, σπιτάκι μου, και πώς να σ’ αποκτήσω;

Ντίνα Δασκαλοπούλου

Το 10,6% των αστικών νοικοκυριών στην Ευρώπη και το 7% των νοικοκυριών στις αγροτικές περιοχές, σύμφωνα με στοιχεία του 2023, αντιμετώπισαν κόστος στέγασης που υπερέβη το 40% του διαθέσιμου εισοδήματός τους. ● Στην Ελλάδα, ένας στους τρεις κατοίκους αστικών περιοχών αντιμετώπισε το ίδιο πρόβλημα, όταν το αντίστοιχο ποσοστό στη Σλοβακία είναι περίπου 6%......